Ελέγχοντας το vertigo της Τουρκίας τους προσεχείς μήνες

Η Τουρκία φαίνεται ότι δεν θα είναι ένας καλός γείτονας τους προσεχείς μήνες. Η αλήθεια είναι πως τα τελευταία έξι χρόνια, οι ελληνοτουρκικές σχέσεις έχουν υφεσιακές ανάπαυλες και έτσι, δύσκολα μπορούμε να μιλήσουμε για «κρίση». Η Τουρκία είχε σχέδιο για την περιοχή μας και ο «ύφαλος» αυτού είναι η Ελλάδα. Στο ερώτημα «γιατί η Τουρκία είναι τώρα πιο επιθετική;» οι απαντήσεις μπορούν να δοθούν σε τέσσερα επίπεδα: Τουρκική εσωτερική πολιτική, διμερής ισορροπία δυνάμεων Ελλάδας-Τουρκίας, Πόλεμος στην Ουκρανία και το μέλλον του Ερντογάν (όχι μόνο πολιτικό).

Αν θέλουμε να ενώσουμε αυτούς τους παράγοντες θα μπορούσαμε να πούμε πώς: Η εσωτερική πολιτική κατάσταση στην Τουρκία οδηγείται σε αναβρασμό λόγω της έναρξης του προεκλογικού έτους. Ο Πόλεμος στην Ουκρανία οδηγεί την προεκλογική Τουρκία σε επικίνδυνες ακροβασίες σε Εύξεινο Πόντο, Συρία και Ιράκ.

Την ίδια στιγμή, η Ελλάδα έχει αρχίσει να αναβαθμίζεται και οι σχέσεις της Ελλάδας με χώρες όπως ΗΠΑ, Γαλλία, Ισραήλ και Αίγυπτος δείχνουν στην Τουρκία ότι η Ελλάδα διεκδικεί όσα η Τουρκία διεκδικούσε (security hub, energy hub).

Οι ελληνικοί εξοπλισμοί δείχνουν στην Τουρκία ότι πρέπει να βιαστεί καθώς όπως έγραψε το Bloomberg το 2030 η ισορροπία ισχύος μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας δεν θα είναι επωφελής για την Άγκυρα.

Ο Ερντογάν εξετάζει τον πειρασμό στον οποίον μπήκε ο Πούτιν, όμως οι συνέπειες που υφίσταται η Ρωσία δεν φαίνεται να τον οδηγούν στην εγκατάλειψη επιθετικών αντιδράσεων.

Θέλει να κερδίσει τις επερχόμενες εκλογές; Θέλει γενναία έξοδο; Θέλει να χτίσει υστεροφημία; Επομένως, αυτοί οι παράγοντες οδηγούν την Τουρκία σε ένα Vertigo πολύ επικίνδυνο για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις.

Η Τουρκία ανήκει στις αναθεωρητικές δυνάμεις του διεθνούς συστήματος. Με άλλα λόγια, βρίσκεται στον αντίποδα των συντηρητικών δυνάμεων όπου επιθυμούν να διατηρήσουν το υπάρχον status quo ακριβώς επειδή είναι επωφελές γι’ αυτές. Εδώ θα χρειαστεί κάποια επεξήγηση. Οι πόλεμοι αποτελούν εγγενές χαρακτηριστικό της διεθνούς πολιτικής και αυτό το αξίωμα περιφρονήθηκε από το 1991 και μετά. Ο πολιτικός ρεαλισμός μας διδάσκει ότι όλα γίνονται για το ποιος θα έχει τελικά, σχετικά οφέλη έναντι του άλλου.

Ο υπολογισμός κόστους-οφέλους (συνιστά την ίδια την ορίζουσα της ισχύος) δεν επιδέχεται ηθικής και συναισθηματικής ερμηνείας. Αυτό που στο τέλος υπερέχει είναι το καθαρό συμφέρον.

Η Τουρκία εν προκειμένω, θεωρεί πως το κόστος που καταβάλλει για να δορυφοριοποιήσει την Ελλάδα είναι μικρότερο από τα προσδοκώμενα κέρδη της αν επιτύχει το στόχο της δορυφοριοποίησης. Επομένως, η Ελλάδα τι οφείλει να κάνει; Να καταστήσει το κόστος που θα χρειαστεί να καταβάλει η Τουρκία, δυσθεώρητο. Αυτός είναι πρακτικά ο πυρήνας της ισορροπίας δυνάμεων.

Η Ελλάδα επομένως οφείλει όχι να είναι διαλλακτική απέναντι στις τουρκικές αξιώσεις, αλλά αντίθετα, να τις καταστήσει άκυρες και ανενεργές.

Η αλλαγή της στρατηγικής κουλτούρας προϋποθέτει την ακύρωση της προηγούμενης, η οποία ακούει στο όνομα «κατευνασμός». Ο κατευνασμός έχει να μας δώσει μόνο ιστορικές αποτυχίες και όχι επιτυχίες. Το να ακολουθεί κανείς μια συνταγή η οποία είναι συνυπαίτια για τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και για τα δεκάδες εκατομμύρια νεκρών, σημαίνει ότι δεν ασπάζεται βασικές αρχές υπολογισμού κόστους-οφέλους και λήψης απόφασης.

Η επιθυμία όλων (έστω και των περισσότερων) ταυτίζεται με τον στόχο μας. Να γίνουμε ένα σοβαρό και υπεύθυνο κράτος στη διεθνή πολιτική που θα σέβεται στην πράξη τη διεθνή νομική του προσωπικότητα. Αν δεν πειστεί η Τουρκία ότι θα ηττηθεί και ότι θα υπάρξει αντεπίθεση αν δοκιμάσει τον πειρασμό του Πούτιν τότε δύσκολα θα αποτρέψουμε κάποια επιθετική της ενέργεια.

Ο Φρειδερίκος Νίτσε υποστήριζε ότι όλες οι αλήθειες ξεκινούν πρώτα ως αιρέσεις. Είναι αλήθεια ότι η γλώσσα της αποτροπής, ως αίρεση ξεκίνησε μετά το 2020. Μέχρι τότε, μια νέα σχολή σκέψης γέμιζε ενοχές την ελληνική εξωτερική πολιτική σε βαθμό τέτοιον ώστε να φαίνεται η Ελλάδα η επιθετική. Βιβλία γράφτηκαν τα οποία ανάλωναν τις μισές σελίδες σε στοχοποίηση συναδέλφων τους και έτσι, με βίαιο τρόπο εγκαταστάθηκε ο κατευνασμός.

Η δε Κύπρος, από «κείται μακράν» έγινε κάτι σαν «βαρίδι» για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Απαράδεκτες θέσεις, όταν γνωρίζουμε ότι όλα τα playbooks της Τουρκίας για τα ελληνοτουρκικά, ξεκινούν από την Κύπρο και φτάνουν στη Θράκη. Ελλάδα και Κύπρος είναι ένας και αδιαίρετος χώρος στον οποίον αναπνέει ο Ελληνισμός. Η απώλεια της Κύπρου, σημαίνει αυτόματα απώλεια του Αιγαίου.

Η αποτροπή ξεκινάει από τη διπλωματία. Δεν είναι μόνο αμυντικός-στρατιωτικός όρος. Η επιστολή που εστάλη στον ΟΗΕ από την Ελλάδα, ήταν αυτή που έπρεπε να είχαμε και πριν η Τουρκία πράξει το αδιανόητο (τουρκολιβυκό μνημόνιο). Η Τουρκία γνωρίζουμε ότι προχωράει όσο βλέπει χλιαρές αντιδράσεις. Το δόγμα «κάπως θα τα βρούμε», πρέπει να εγκαταλειφθεί και γι’ αυτό άλλωστε στην αρίθμηση, τίθεται ως Νο1 η στρατηγική κουλτούρα η οποία οδηγεί σε πολιτική βούληση υλοποίησης μιας αποτελεσματικής εξωτερικής πολιτικής.

Αν η Τουρκία για παράδειγμα κάνει κάποια κίνηση που θα μοιάζει πολεμική οφείλουμε να γνωρίζουμε πως θα είναι πολύ καλή ευκαιρία να προβούμε σε επέκταση 12ν.μ. Είτε η Τουρκία στείλει γεωτρύπανο, είτε στείλει ψαράδικα (με ή χωρίς συνοδεία πολεμικού ναυτικού) η Ελλάδα οφείλει να αντιδράσει. Όσο η Τουρκία παίζει με τις περιοχές που η Ελλάδα δεν έχει αποφασίσει να τις ντύσει με κυριαρχία, τόσο πιο πολύ η Τουρκία θα αυξάνει τις απαιτήσεις της που τώρα είναι ξεκάθαρες.

Η Τουρκία διεκδικεί ύδατα γιατί διεκδικεί εδάφη (δηλαδή νησιά). Η Τουρκία μετά θα χρειαστεί αυτά που με «ελεγχόμενες προκλήσεις» διεκδικεί, να τα υπερασπιστεί σε καθεστώς εσωτερικής αναταραχής και με μέτωπο στη Συρία με έναν πόλεμο.

Οι Τούρκοι πολιτικοί βεζίρηδες θέλουν να είναι και για να συνεχίσουν να διεκδικούν τον θρόνο του Ερντογάν, πρέπει να είναι εκτός φυλακής. Αποτροπή επομένως σημαίνει: Αύξηση του κόστους των ενεργειών της επιτιθέμενης πλευράς σε δυσθεώρητα ύψη. Η Ελλάδα οφείλει να καταστήσει σαφές ότι η Τουρκία θα συναντήσει ελληνικό βέτο για την αναβάθμιση της Τελωνειακής Ένωσης Ε.Ε.-Τουρκίας, καθώς η ελληνική συμπεριφορά στον πόλεμο της Ουκρανίας μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως επιχείρημα για το ποια χώρα εργάζεται για σύγκλιση και συνοχή της Ε.Ε και ποιες όχι. Επομένως, δε θα είμαστε «αδιάλλακτοι» αν μπλοκάρουμε την Τουρκία.

Το ίδιο ισχύει και εδώ: Η αποτροπή οφείλει να είναι πυρήνας σε κάθε πτυχή. Η Ελλάδα οφείλει να συνεχίσει να διαμηνύει σε πολύ καθαρούς τόνους ότι το παζάρι της Τουρκίας, δεν μπορεί να την αφορά. Δεν γίνεται η Ελλάδα και η Κύπρος να είναι τα ανταλλάγματα. Η Δύση έχει καταλάβει ότι θα «ξεβολευτεί» από τον λήθαργο στον οποίο βρισκόταν μέχρι τις 24/2/2022. Η διεθνοποίηση της τουρκικής παραβατικότητας, ενοχλεί πολύ την Τουρκία που επιθυμεί να μιμηθεί το «έργο» του Πούτιν. Όπως σωστά διεθνοποιήθηκαν στο Κογκρέσο όλες οι ελληνικές θέσεις, όπως γράφτηκαν σε επιστολή προς τον ΟΗΕ, έτσι πρέπει να γίνεται και σε διμερές επίπεδο με κάθε χώρα της Ε.Ε. η οποία θεωρεί ότι θα μπορούσαμε να γίνουμε Ουκρανία για να μπορεί η Ε.Ε. να έχει το νου της στον Εύξεινο Πόντο.

Η Ελλάδα οφείλει να δείχνει πως δεν πρόκειται να κάνει πίσω αν η Τουρκία κάνει ένα βήμα μπροστά. Από εκεί και πέρα, όσοι έχουν μεγάλες οικονομικές συναλλαγές με την Τουρκία, ας σκεφτούν τι σημαίνει αυτό. Για την ιστορία: Τριήμερος θα ήταν και ο Πόλεμος στην Ουκρανία. Σήμερα, 3,5 μήνες μετά, ακόμη δε βλέπουμε κάποιο φως στο τούνελ.

Πρέπει να εξαλείψουμε από τη διπλωματική μας γλώσσα τον όρο «θερμό επεισόδιο» όταν μιλάμε σε δυτικό ακροατήριο. Με αυτόν τον τρόπο, οι εταίροι ίσως βολευτούν στην πιθανότητα κάποιας μικρής διένεξης. Υπάρχει κήρυξη πολέμου από πλευράς της Τουρκίας ή ειρήνη. Τίποτε ενδιάμεσο.

Το περασμένο καλοκαίρι είδαμε αρκετά ζητήματα που μας προβλημάτισαν. Υπάρχουν ολόκληρες μελέτες που αφορούν την πυροτρομοκρατία (pyro – terrorism). Γνωρίζουμε καλά ότι η Τουρκία έχει επενδύσει πολύ σε αυτό που λέμε υβριδικό πόλεμο ο οποίος δεν είναι τίποτε άλλο από την ίδια την εξέλιξη του πολέμου στην εποχή μας.

Η εργαλειοποίηση από την Τουρκία προσφύγων αλλά και οικονομικών μεταναστών προκειμένου να αποσταθεροποιήσουν κυβερνήσεις, οφείλει να μας γίνει μάθημα. Δεν είναι μόνο όσα είδαμε στον Έβρο το 2020. Είναι όσα θα μπορέσουμε να κατανοήσουμε μελετώντας άλλες χώρες όπως είναι η Γαλλία και η Γερμανία. Ας διδαχθούμε από το ρόλο των Γκρίζων Λύκων στη Γερμανία αλλά και την πολύ πιο σύνθετη κακόβουλη επιρροή της Τουρκίας στη Γαλλία. Η συνεργασία πάνω σε αστυνομικές και δικαστικές υποθέσεις, αποτελεί πολύ σημαντικό πυλώνα συνεργασίας εντός της Ε.Ε. Η Ελλάδα όχι μόνο θα έχει καλές πληροφορίες, αλλά θα μπορεί από ακόμη ένα μέτωπο να δείχνει τι θα πει κακόβουλη τουρκική επιρροή.