Ένα από τα πρώτα πράγματα που παρατήρησαν οι Ευρωπαίοι όταν κατέφτασαν για πρώτη φορά στο Περού κατά τον 16ο αιώνα ήταν το ψυχοδιεγερτικό αποτέλεσμα που είχε στον οργανισμό η μάσηση φύλλων του φυτού κόκα.
Τα νέα γενικεύτηκαν ωστόσο στην Ευρώπη αιώνες αργότερα, κυρίως από τα περιπετειώδη ταξίδια των εξερευνητών. Ένας τέτοιος, ο ασίγαστος βρετανός καθηγητής πανεπιστημίου και προσωπικός φίλος του Κάρολου Δαρβίνου, Charles Kingsley, μίλησε σε βιβλίο του το 1855 για «ένα θαυματουργό βότανο, το οποίο κάνει το φαγητό αχρείαστο».
Τέσσερα χρόνια αργότερα, ο ιταλός νευρολόγος και ανθρωπολόγος Paolo Mantegazza πειραματίστηκε με τα φύλλα της κόκας και κατέληξε σε μια επιστημονική μελέτη, όπου γράφει: «Θα προτιμούσα να ζούσα 10 χρόνια με κόκα παρά 10.000.000.000.000.000.000.000 αιώνες χωρίς κόκα».
Τα λόγια του έμελλε να έχουν μεγάλο αντίκτυπο σε έναν χημικό από την Κορσική, κάποιον Angelo Mariani, που θέλησε να αναπτύξει μια εμπορικά βιώσιμη εκδοχή του θαυματουργού βοτάνου.
Ούτε ο ίδιος δεν φανταζόταν την υποδοχή που θα είχε το προϊόν του από τον κόσμο…
Τι ήταν το κρασί με εκχύλισμα κόκας
Ο Mariani ήξερε ότι οι Ευρωπαίοι δεν επρόκειτο να μασήσουν φύλλα κόκας, πόσο μάλλον που για να αποδώσει το φυτό τους μεθυστικούς καρπούς του ήταν υποχρεωτικό να του ρίξεις λάιμ. Κι έτσι έπρεπε να σκεφτεί ανατρεπτικά.
Ο Γάλλος Ange-Francois Mariani είχε γεννηθεί το 1838 στην Κορσική, όπου πέρασε όλη του τη ζωή. Χημικός ήταν στο επάγγελμα και ερασιτέχνης οινοποιός. Κι έτσι είπε να συνδυάσει δύο πράγματα που γνώριζε καλά. Ανέπτυξε λοιπόν μια φόρμουλα φύλλων κόκας και κρασιού ποικιλίας Μπορντό, ρίχνοντας στο μείγμα γλυκαντικές ουσίες και μπράντι.
Αφού πειραματίστηκε με τις συνταγές, το 1863 ήταν έτοιμος να παρουσιάσει στον κόσμο το προϊόν του. Για να συμβεί βέβαια αυτό, είχε εισάγει τόνους φύλλων κόκας στην Κορσική, καθώς χρειαζόταν μεγάλες ποσότητες εκχυλίσματος για τα πειράματά του, που μετρούσαν ήδη 5 χρόνια.
Δεν έφτιαξε μόνο κρασί με κοκαΐνη, αν και το κρασί ήταν αυτό που θα τον έκανε πλούσιο και διάσημο. Ακόμα και τον Πάπα θα έβλεπε να του απονέμει βραβείο για το θαυματουργό προϊόν του.
Vin Tonique Mariani το είπε, με την υποσημείωση στην ετικέτα «à la Coca du Pérou».
Ο Mariani βρήκε πως η αιθανόλη του οίνου λειτουργούσε ως διαλυτικό, εξάγοντας ως απόσταγμα την κοκαΐνη από τα φύλλα του φυτού και διευκολύνοντας έτσι τον οργανισμό στην πρόσληψή της. Δεν χρειαζόταν πια να μασάς φύλλα κόκας με λάιμ για να έχεις την επίδραση του ψυχοδραστικού αλκαλοειδούς, όλη η κοκαΐνη ήταν σε ένα ποτήρι γλυκού κρασιού.
Το Vin Mariani περιείχε 6 χιλιοστόγραμμα κοκαΐνης την ουγγιά (30 γραμμάρια), ήταν αρκετά «δυναμίτης». Πόσο μάλλον που οι φιάλες που εξάγονταν στις ΗΠΑ ήταν ακόμα πιο δυνατές, περιέχοντας 7,2 χιλιοστόγραμμα κοκαΐνης/ουγγιά.
Ο Mariani προωθούσε το κρασί του όχι μόνο ως διεγερτικό, αλλά και ως πανάκεια για τα πάντα, καθώς όπως έλεγε μπορούσε να βελτιώσει την υγεία και να γεμίσει τον οργανισμό με ενέργεια και δύναμη. Και τα αποτελέσματά του ήταν άμεσα ορατά, όποιος το έπινε ένιωθε τη διέγερση να τον κατακλύζει.
Το Vin Mariani έγινε ακραία δημοφιλές από την πρώτη στιγμή.
Οι προσωπικότητες που το πρότειναν και το βραβείο του Πάπα
Ο Mariani είδε πολλούς διάσημους ανθρώπους να μιλούν με τα καλύτερα λόγια για το κρασί του. Μεταξύ αυτών ο 18ος πρόεδρος των ΗΠΑ, Οδυσσέας Γκραντ, ο Εμίλ Ζολά, ο Ιούλιος Βερν, ο Αλέξανδρος Δουμάς, ο σερ Άρθουρ Κόναν Ντόιλ, ο πολυεφευρέτης Τόμας Έντισον, ο σπουδαίος συνθέτης Σαρλ Γκουνό, ο εξίσου σπουδαίος αμερικανός συνάδελφός του Τζον Φίλιπ Σούζα και άλλοι πολλοί.
Μεταξύ αυτών και δύο Ποντίφικες, τόσο ο Πάπας Λέων ΙΓ’ όσο και ο διάδοχός του Πίος Ι’. Ο πρώτος μάλιστα ήταν τόσο πιστός θαυμαστής του κρασιού που όχι μόνο απένειμε ένα μετάλλιο του Βατικανού στον εμπνευστή του, αλλά επέτρεψε κιόλας (ή τουλάχιστον δεν απαγόρευσε) τη χρήση του προσώπου του στις διαφημίσεις του Vin Mariani.
Το τονωτικό σκεύασμα του γάλλου χημικού, ένα πραγματικό energy drink με σύγχρονους όρους, διαφημιζόταν πια ως ελιξήριο για διάφορες παθήσεις, καθώς σε χρόνο μηδέν αύξανε την όρεξη, τη διάθεση και την ενέργεια.
Ο Πάπας Λέων ΙΓ’ δεν το έβγαζε από το στόμα του, κουβαλώντας συνεχώς πάνω του ένα φλασκί με το ιδιαίτερο κρασί. Δεν θα του έπαιρνε πολύ να απονείμει στον Angelo Mariani το «Χρυσό Μετάλλιο του Βατικανού», και μάλιστα σε «αναγνώριση των οφελών που έλαβα».
Τι ήταν αυτό το μετάλλιο δεν είναι σαφές, καθώς δεν περιλαμβάνεται στα επίσημα μετάλλια της Αγίας Έδρας, ήταν ωστόσο ένας τίτλος τιμής που μπήκε αμέσως στις διαφημιστικές εκστρατείες του κρασιού.
Ο Mariani έτριβε τα χέρια του όταν άκουγε σημαντικές προσωπικότητες να μιλούν για το κρασί του. Ο Τόμας Έντισον, για παράδειγμα, ισχυριζόταν ότι το έπινε γιατί «με βοηθά να μένω ξύπνιος για περισσότερο καιρό».
Ο Οδυσσέας Γκραντ, ο νικητής στρατηγός των Βορείων στον αμερικανικό εμφύλιο πόλεμο και πρόεδρος των ΗΠΑ αργότερα, έπινε πολύ σε όλη του τη ζωή. Στο Vin Mariani βρήκε ωστόσο τον εαυτό του, λέγοντας πως δεν είχε πιει ουσιαστικά κρασί πριν το δοκιμάσει. Ακόμα και τα απομνημονεύματά του τα έγραψε με ένα ποτήρι Vin Mariani στο χέρι.
Εξέχουσα θέση στις μαρτυρίες για τη δύναμη του κρασιού έχει ίσως η δήλωση του γάλλου πρωθυπουργού Jules Méline, ενός ανθρώπου γνωστού για την αποχή του από το αλκοόλ. Για το Vin Mariani όμως ήταν πάντα έτοιμος να κάνει μια εξαίρεση.
Η παρέλαση των ονομάτων που ορκίζονταν στο κρασί του Mariani μεγάλη και τρανή και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού.
Ο οίνος με την κοκαΐνη έγινε πραγματικά ανάρπαστος στη Γαλλία, την Ιταλία και την Αμερική και στρατιές καλλιτεχνών, διανοουμένων, πολιτικών και προβεβλημένων ονομάτων το διαφήμιζαν από στόμα σε στόμα.
Ο αμερικανός ανταγωνιστής και η… Coca-Cola
Το Vin Τonique Mariani à la Coca du Pérou περιείχε 6 χιλιοστόγραμμα κοκαΐνης την ουγγιά, κάτι που αποδείχτηκε πρόβλημα στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Οι ΗΠΑ είχαν ήδη τα δικά τους αφεψήματα κοκαΐνης και τα περισσότερα μάλιστα ήταν αρκετά πιο δυνατά, περιέχοντας ακόμα και 10 χιλιοστόγραμμα την ουγγιά.
Για να παραμείνει ανταγωνιστικό το κρασί του, ο Mariani αύξησε την ποσότητα κοκαΐνης. Όταν είδε μάλιστα πως προϊόντα με κοκαΐνη χρησιμοποιούνταν πια για όλων των λογιών τις παθήσεις, κυκλοφόρησε το δικό του ελιξήριο (Mariani’s Elixir) με τριπλάσια περιεκτικότητα κοκαΐνης από το κρασί του.
Και μετά είπε να κάνει τρέλες, εγκαινιάζοντας κι ένα τσάι κοκαΐνης με οχταπλάσια περιεκτικότητα. Από τη δεκαετία του 1860 εξάλλου η κοκαΐνη χαιρετιζόταν ως πανάκεια για τα πάντα και αναρίθμητα ποτά την περιείχαν, ειδικά στην Αμερική. Μεταξύ αυτών τονωτικά αφεψήματα, αναψυκτικά, ακόμα και γάλατα μωρών.
Το Vin Mariani είχε όμως κατά νου ο βετεράνος της Συνομοσπονδίας και φαρμακοποιός John Pemberton, ο οποίος το 1885 παρουσίασε τη δική του εκδοχή κρασιού με κοκαΐνη. Το Pemberton’s French Wine Coca έγινε ανάρπαστο στις ΗΠΑ και θα έδινε αργότερα τη θέση του στο γνωστότερο προϊόν που έφτιαξε ποτέ ο φαρμακοποιός, την Coca-Cola.
Η συνταγή του κρασιού του ήταν παρόμοια με αυτή του Mariani, περιέχοντας απλώς και καφεΐνη. Ο συνταγματάρχης Pemberton είχε τραυματιστεί σοβαρά το 1865, στον αμερικανικό εμφύλιο πόλεμο, και είχε εθιστεί στη χρόνια μορφίνη που έπαιρνε για τον πόνο.
Το Pemberton’s French Wine Coca κυκλοφόρησε στην Τζόρτζια, από την επόμενη όμως χρονιά πολλές τοπικές Αρχές της πολιτείας άρχισαν να απαγορεύουν την πώληση οινοπνευματωδών ποτών στις κομητείες τους.
Ο Pemberton αναγκάστηκε έτσι να φτιάξει και μια μη αλκοολούχα εκδοχή του τονωτικού του, την πρώτη συνταγή της Coca-Cola δηλαδή, την οποία εμφιάλωσε για πρώτη φορά το 1894.
Οι πρώτες παρτίδες μάλιστα του τονωτικού περιείχαν πολύ μεγάλες δόσεις κοκαΐνης. Ο φαρμακοποιός αναγκάστηκε το 1904 να την περιορίσει κατά 90% όταν είδε πολλά φρύδια να σηκώνονται με έκπληξη και οργή κάποιες φορές.
Τι απέγινε το Vin Mariani
Το Vin Mariani συνέχιζε ωστόσο να κρατά τα σκήπτρα στις ΗΠΑ παρά τις απομιμήσεις που κυκλοφορούσαν και τις ασίγαστες προσπάθειες του φαρμακοποιού από την Ατλάντα της Τζόρτζια.
Και ήταν μόνο οι νέοι νόμοι που πέρασαν κατά της χρήσης της κοκαΐνης που προσυπέγραψαν το τέλος του κρασιού.
Ο Angelo Mariani πέθανε το 1914 και μαζί του πέθανε και το κρασί του, αλλά και η μυστική φόρμουλα. Η παραγωγή σταμάτησε αμέσως μετά τον θάνατό του. Την ίδια χρονιά πέρασε στην Αμερική μια νέα τροπολογία που απαγόρευε πια ακόμα και την παραμικρή ποσότητα κοκαΐνης (όχι όμως τα φύλλα της κόκας).
Το δεύτερο συνθετικό του κρασιού κοκαΐνης απαγορεύτηκε λίγα χρόνια αργότερα, με την Ποτοαπαγόρευση του 1920.
Ο Mariani δεν άφησε τη μυστική συνταγή στους απογόνους του, πήρε μαζί τουστον άλλο κόσμο το κρασί του. Το προϊόν αναβίωσε το 2014 από κάποιον Christophe Mariani, για τον οποίο δεν γνωρίζουμε αν και πώς συνδέεται με τον κορσικανό χημικό.
Ο νέος Mariani δήλωσε πως η δική του εκδοχή πατά πάνω στην αυθεντική συνταγή, αναλύοντας κάποια δείγματα που βρήκε. Βγήκε στην αγορά το 2017 και ήταν κρασί Μπορντό με γλυκαντικές ουσίες. Αλλά και φύλλα κόκας, χωρίς ωστόσο τη δραστική ουσία.
Κάτι που όσο να πεις το κάνει εντελώς διαφορετικό από το κρασί που δεν χόρταιναν οι Ποντίφικες…
