Πριν από δέκα χρόνια ένας πωλητής φρούτων αυτοπυρπολήθηκε στην πόλη Σίντι Μπουζίντ, στην κεντρική Τυνησία, έπειτα από αντιπαράθεση που είχε με μια γυναίκα αστυνομικός για το πού επιτρεπόταν να τοποθετήσει το καρότσι του.
Η είδηση για την πράξη του Μοχάμεντ Μπουαζίζι γρήγορα διαδόθηκε προκαλώντας διαδηλώσεις σε όλη την Τυνησία, οι οποίες τελικά οδήγησαν στην ανατροπή του επί χρόνια ηγέτη της χώρας και ενέπνευσαν αντίστοιχες εξεγέρσεις σε άλλες χώρες της περιοχής, ξεκινώντας τη λεγόμενη «Αραβική Άνοιξη».
Ογκώδεις διαδηλώσεις πραγματοποιήθηκαν στην Αίγυπτο και στο Μπαχρέιν, κυβερνήσεις έπεσαν και εμφύλιος πόλεμος ξέσπασε στη Λιβύη, τη Συρία και την Υεμένη.
Οι Τυνήσιοι πλέον είναι ελεύθεροι να επιλέγουν τους ηγέτες τους και μπορούν να επικρίνουν δημοσίως το κράτος. Όμως μετά το χάος που ακολούθησε, πολλοί άνθρωποι σκέφτονται τα γεγονότα του 2010 και εκφράζουν λύπη που τα όνειρά τους δεν πραγματοποιήθηκαν.
«Κάτι πήγε στραβά στην επανάσταση», δήλωσε ο Άτια Ατμούνι, συνταξιούχος καθηγητής Φιλοσοφίας που συμμετείχε στην οργάνωση των διαδηλώσεων μετά τον θάνατο του Μπουαζίζι, καθώς στάθηκε πάνω στο εγκαταλελειμμένο καρότσι του πωλητή και μίλησε στο πλήθος που είχε συγκεντρωθεί εκεί την ημέρα που πέθανε.
Διαδηλώσεις έχουν ξεσπάσει τις τελευταίες εβδομάδες στις πιο φτωχές, νότιες πόλεις της Τυνησίας, με τους πολίτες να διαμαρτύρονται για την ανεργία, τις ελλιπείς κρατικές υπηρεσίες, την ανισότητα και τις ελλείψεις.
Δυσκολεύονται να αγοράσουν αρκετό αέριο για να μαγειρέψουν, μια ακόμη ένδειξη των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν οι καθημερινοί άνθρωποι σε μια χώρα όπου η οικονομία παραμένει στάσιμη, εξοργίζοντας τους πολίτες.
Κοντά στη Σίντι Μπουζίντ την προηγούμενη εβδομάδα πλήθος ανθρώπων τοποθέτησαν μεγάλες πέτρες κατά μήκος του οδοστρώματος, κλείνοντας έναν κεντρικό δρόμο. Ήθελαν να πάρουν τις φιάλες αερίου που μετέφεραν φορτηγά προς την πόλη.
Υπάρχει έλλειψη φιαλών αερίου για μαγείρεμα τον τελευταίο καρό, αφού οι κάτοικοι της περιοχής όπου βρίσκεται το κρατικό εργοστάσιο το έχουν αποκλείσει εδώ και εβδομάδες διαμαρτυρόμενοι για την ανεργία.
Έξω από το βασικό κατάστημα πώλησης φιαλών αερίου στη Σίντι Μπουζίντ τρία οχήματα της αστυνομίας έχουν τοποθετηθεί έξω από την πύλη για να φρουρούν το κτίριο, ενώ εκατοντάδες άνθρωποι κάνουν ουρά έξω περιμένοντας να αγοράσουν αέριο για μαγείρεμα.
Μια γυναίκα που βρίσκεται μπροστά στην ουρά δήλωσε ότι το αέριο της έχει τελειώσει εδώ και τρεις ημέρες και έκτοτε η οικογένειά της τρώει μόνο κρύο φαγητό. Περίμενε στην ουρά επί εξήμισι ώρες.
Επανάσταση
Μεγαλύτερες διαδηλώσεις ενδέχεται να πραγματοποιηθούν στην Τυνησία την Πέμπτη, επέτειο δέκα ετών από την αυτοπυρπόληση του Μπουαζίζι, μετά την κατάσχεση του καροτσιού του όταν αρνήθηκε να το μετακινήσει.
Ο Σιλμάν Ρουίσι, ένας άλλος ακτιβιστής και πρώην δάσκαλος που γνωρίζει την οικογένεια του Μπουαζίζι, δήλωσε ότι ο νεαρός είχε δεχθεί πολλές απογοητεύσεις πριν από την τελική αντιπαράθεσή του με την αστυνομικίνα.
Περιλούστηκε με πετρέλαιο και αυτοπυρπολήθηκε μπροστά από το γραφείο του τοπικού κυβερνήτη.
Όταν ο Ατμούνι ενημερώθηκε για το συμβάν, σταμάτησε το μάθημα και είπε στους μαθητές του να αρχίσουν να διαδηλώνουν.
Εκείνο το βράδυ εκατοντάδες άνθρωποι συγκεντρώθηκαν έξω από το γραφείο του κυβερνήτη και φώναξαν συνθήματα. Τότε ακούστηκε πρώτη φορά το σύνθημα «ο λαός θέλει την πτώση του καθεστώτος», το οποίο έγινε το βασικό σύνθημα της επανάστασης στην Τυνησία, αλλά και των εξεγέρσεων που ξέσπασαν σε άλλες αραβικές χώρες.
Τις εβδομάδες που ακολούθησαν οι διαδηλώσεις μεγάλωσαν σε όγκο. Έως τον Ιανουάριο του 2011 χιλιάδες άνθρωποι έκαναν πορεία στην Τύνιδα και ο πρόεδρος Ζιν ελ Αμπιντίν Μπεν Άλι, που βρισκόταν στην εξουσία επί 23 χρόνια, συνειδητοποίησε ότι ήρθε το τέλος του καθεστώτος του. Έφυγε για τη Σαουδική Αραβία όπου πέθανε εξόριστος πέρυσι.
Η επανάσταση της Τυνησίας εξαπλώθηκε. Στην Αίγυπτο πλήθη ανθρώπων που διαδήλωναν ανάγκασαν τελικά τον πρόεδρο Χόσνι Μουμπάρακ να παραιτηθεί από την εξουσία, έπειτα από 30 χρόνια. Εξεγέρσεις ξέσπασαν στη Λιβύη, τη Συρία, στο Μπαχρέιν και στην Υεμένη.
Η ελπίδα για ένα δημοκρατικό μέλλον σύντομα μετατράπηκε σε αιματοχυσία, κυρίως στη Συρία, την Υεμένη και τη Λιβύη, όπου στους εμφύλιους πολέμους που ξέσπασαν ενεπλάκησαν και τρίτες χώρες, φοβούμενες ότι οι περιφερειακοί τους αντίπαλοι θα βρεθούν σε πλεονεκτική θέση.
Αν και ο δρόμος της Τυνησίας προς τη δημοκρατία ήταν πιο ομαλός, η κατάσταση της οικονομίας της έχει επιδεινωθεί και οι πολιτικοί της ηγέτες έχουν παραλύσει.
Οι εκλογές που διεξήχθησαν πέρυσι οδήγησαν στον σχηματισμό ενός κατακερματισμένου κοινοβουλίου, ανίκανου να προσφέρει σταθερή διακυβέρνηση, με τα κόμματα να φιλονικούν για τα υπουργεία και να αναβάλλουν τις σημαντικές αποφάσεις.
Ολοένα και περισσότεροι Τυνήσιοι προσπαθούν να φύγουν παράτυπα από τη χώρα, ενώ η τζιχάντ προσελκύει ολοένα και περισσότερους άνεργους νέους.
«Υπάρχει μια ρήξη μεταξύ των πολιτικών και των πολιτών τώρα διότι το σύστημα δεν μπορεί να κατανοήσει τα αιτήματα του δρόμου», σχολίασε ο Ατμούνι.
Καμία επένδυση
Στους δρόμους κοντά στο σπίτι του Μπουαζίζι μια ομάδα νέων ανδρών στέκεται και τραγουδά.
Ο Σάμπρι Άμρι, 26 ετών, γελά όταν τον ρώτησαν αν ψήφισε σε κάποια από τις εκλογές που διεξήχθησαν στην Τυνησία μετά την επανάσταση. Το μόνο που θέλει ο ίδιος και οι φίλοι του είναι να μεταναστεύσουν. Δεν υπάρχει δουλειά και οι νέοι περνούν τον χρόνο τους πίνοντας ή παίρνοντας ναρκωτικά, λέει.
“Έχουμε ιδιοφυΐες εδώ, γιατρούς, μηχανικούς. Ξέρω έναν πολιτικό μηχανικό. Τι κάνει τώρα; Πουλάει μαριχουάνα για να ζήσει”, δηλώνει ο Αμπντουλάχ Γκαμπούντι, ένας άνεργος καθηγητής γυμναστικής.
Στη Σίντι Μπουζίντ η μοναδική επένδυση που έχει γίνει μετά το 2011 είναι ένα νέο κτίριο έξω από την πόλη, όπου βρίσκεται πλέον το κυβερνείο, και το μνημείο προς τιμή του Μπουαζίζι.
Ο Μοχάμεντ Μπουάλι, 37 ετών, στέκεται πίσω από τα κυβερνητικά γραφεία στον κεντρικό δρόμο της πόλης, με το καρότσι του γεμάτο πορτοκάλια, μήλα και μπανάνες. Δούλευε στον ίδιο δρόμο με τον Μπουαζίζι. Αν και δεν κερδίζει αρκετά χρήματα για να στηρίξει την οικογένειά του, με δύο παιδιά, δεν έχει και πολλές επιλογές. «Η κυβέρνηση δεν προσφέρει τίποτα», λέει.
Η αστυνομικίνα που κατέσχεσε το καρότσι του Μπουαζίζι πριν δέκα χρόνια κάνει ακόμη περιπολία στους ίδιους δρόμους, διώχνοντας τους παράνομους πωλητές.
Ο Ατμούνι πιστεύει ότι η λύση είναι νέες διαμαρτυρίες. Μαζικές εξεγέρσεις στην Αλγερία και στο Σουδάν εκδίωξαν τους ηγέτες των χωρών αυτών μόλις πριν από ένα χρόνο. «Είμαι πεπεισμένος ότι η επανάσταση είναι συνεχής», υποστηρίζει. «Φέτος η οργή είναι μεγαλύτερη απ’ ό,τι στο παρελθόν».
