Το περιβάλλον μας μιλάει, εμείς το ακούμε;

Οι πάγοι λιώνουν. Τα ακραία καιρικά φαινόμενα χτυπούν κάθε γωνιά της γης. Τα μικροπλαστικά είναι στο αίμα μας. Η ατμοσφαιρική ρύπανση μας σκοτώνει αργά και βασανιστικά. Αυτά είναι μερικά από τα περιβαλλοντικά νέα που διαβάζουμε το τελευταίο διάστημα, τα οποία είναι όλο και πιο συχνά και πλέον επηρεάζουν και εμάς τους ίδιους. Την υγεία μας, την περιοχή μας, τα σπίτια μας και το μέλλον μας.

Σχεδόν φαίνεται σαν ο πλανήτης μας να έχει κάτι να μας πει. Ίσως μας προειδοποιεί εδώ και καιρό, αλλά δεν τον ακούμε. Ημέρες σαν την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος μας θυμίζουν την κατάσταση στην οποία βρίσκεται η Γη μας – δηλαδή σε κρίση. Η αλήθεια είναι ότι κάθε μέρα θα έπρεπε να είναι Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος, κάθε μέρα θα έπρεπε ο καθένας να κάνει ό,τι μπορεί για να το προστατέψει.

Είμαστε τυχεροί που ζούμε σε αυτόν τον πλανήτη, με το τόσο πράσινο και τους μοναδικούς ωκεανούς, με τα τόσο ξεχωριστά οικοσυστήματα, που μας δίνουν ζωή. Κάθε μας ανάσα, το φαγητό μας, το νερό που πίνουμε, η ίδια μας η ύπαρξη, έρχεται από τη φύση. Η επιβίωσή μας εξαρτάται από το κατά πόσο οι νόμοι της φύσης μπορούν να λειτουργούν με αρμονία και η ισορροπία στο περιβάλλον δεν διαταράσσεται.

Θέλουμε τα δάση και τους ωκεανούς μας υγιή ώστε να ρυθμίζουν την παγκόσμια θερμοκρασία. Θέλουμε ένα σταθερό κλίμα για να παράξουμε τροφή ώστε να τραφεί ο παγκόσμιος πληθυσμός. Θέλουμε τα είδη φυτών και ζώων να ευημερούν, ώστε τα οικοσυστήματα να παραμένουν πλήρως λειτουργικά.

Για να συνεχίσει να υπάρχει η ζωή στη Γη, θέλουμε η φύση να κάνει αυτό που κάνει καλύτερα: να διατηρήσει τη ζωή που φιλοξενεί. Με τις δυσκολίες και τους ρυθμούς που πηγαίνουμε όμως, θεωρούμε πλέον το περιβάλλον δεδομένο και ξεχνάμε το ότι χωρίς αυτό δεν θα υπάρχουμε ούτε εμείς.

Εδώ και χρόνια, υποθέτουμε ότι το περιβάλλον είναι μία ατέλειωτη πηγή παραγωγής στη διάθεσή μας, ένα τεράστιο “αγαθό για την ανθρωπότητα”. Οι ανάγκες μας έχουν μετατραπεί σε όλο και περισσότερα “θέλω”, κάτι που προωθεί και το μάρκετινγκ και η διαφήμιση γενικώς.

Η υπερκατανάλωση στην κοινωνία μας έχει ως αποτέλεσμα να καίγονται και να καταστρέφονται αρχέγονα δάση ώστε να γίνουν φυτείες για φοινικέλαιο ή σόγια, ή να γίνουν βοσκοτόπια ώστε η βιομηχανική κτηνοτροφία να παράγει όλο και περισσότερο κρέας και γαλακτοκομικά. Οι ωκεανοί μας αδειάζουν, με το 93% των πληθυσμών ψαριών να υπεραλιεύονται ή να κοντεύουν να φτάσουν σε αυτό. Με τους ρυθμούς αυτούς, η ακόρεστη όρεξή μας θα οδηγήσει τελικά στη διατροφική ανασφάλεια, γιατί οι πόροι του πλανήτη δεν είναι ατέλειωτοι.

Στηριζόμαστε και εξαρτόμαστε ακόμα από τα ορυκτά καύσιμα, και είμαστε εθισμένοι στα υπο-προϊόντα τους που ρυπαίνουν τον πλανήτη και καταλήγουν στον οργανισμό μας, όπως το πλαστικό μίας χρήσης. Οι πλαστικές συσκευασίες που παράγουν οι πολυεθνικές μετατρέπουν τον πλανήτη σε χωματερή, γεμίζουν τις θάλασσες και τους υδάτινους πόρους μας και πνίγουν τα ζώα. Πλέον το πλαστικό υπάρχει σε κάθε γωνιά του πλανήτη, ακόμα κι εκεί που δεν πάει ο νους μας.

Η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) αλλά και πολλοί άλλοι επιστημονικοί φορείς έχουν πει τα πάντα. Έχουν μιλήσει για την κλιματική κρίση, για την άνοδο της παγκόσμιας θερμοκρασίας, για το προβληματικό αγροδιατροφικό μας μοντέλο, για την κατάρρευση της βιοποικιλότητας, τη ρύπανση κτλ.

Μαζί με τα προβλήματα όμως, έχουμε και τις λύσεις. Η ίδια η IPCC στην τελευταία έκθεσή της, μας είπε τι χρειάζεται να κάνουμε για να αποφύγουμε τα χειρότερα της κλιματικής κρίσης, με λύσεις μάλιστα που είναι ήδη εφικτές και οικονομικές!

Ένα πράγμα είναι σίγουρο: η κλιματική δράση δεν μπορεί να περιμένει. Όσο περισσότερο οι κυβερνήσεις καθυστερούν να εφαρμόσουν τις κλιματικές τους δεσμεύσεις, τόσο πιο δύσκολο θα γίνεται να πετύχουμε τον στόχο της συγκράτησης της παγκόσμιας θερμοκρασίας στον 1,5°C. Κάθε εκατοστό είναι ζωτικής σημασίας για την επιβίωσή μας στον πλανήτη.

Ζούμε στην Ανθρωπόκαινο εποχή, την εποχή των ανθρώπων. Ξεκίνησε με τη βιομηχανική επανάσταση τον 18ο αιώνα, όταν ξεκινήσαμε να καίμε ορυκτά καύσιμα για να εξελιχθούμε και να αναπτύξουμε τις οικονομίες μας. Από τότε, η ανθρώπινη δραστηριότητα ξεκίνησε να έχει σοβαρές επιπτώσεις στο περιβάλλον.

Αυτή η εποχή θεωρείται σκοτεινή και δυσοίωνη, εξαιτίας των όσων έχουμε προκαλέσει εμείς ο άνθρωποι στο κλίμα και τη βιοποικιλότητα. Με τα οικοσυστήματα να καταρρέουν, τη μαζική εξαφάνιση ειδών και την κλιματική κρίση να μας χτυπούν ταυτόχρονα, δεν υπάρχει κανένας άλλος που να μπορούμε να ρίξουμε την ευθύνη εκτός από εμάς τους ίδιους.

Γνωρίζοντας όσα γνωρίζουμε, το λογικό είναι να αναλάβουμε δράση, όσο μπορεί ο καθένας, ώστε να αποτρέψουμε την καταστροφή του φυσικού μας περιβάλλοντος για το καλό των επόμενων γενεών. Μπορούμε να αλλάξουμε τη ροή της ιστορίας και να χτίσουμε ένα καλύτερο μέλλον, ξεκινώντας από σήμερα, όπως έκαναν οι δικοί μας πρόγονοι για τόσα θέματα. Υπάρχουν ήδη πολλοί άνθρωποι που προσπαθούν να διατηρήσουν τον πλανήτη και να είναι καλύτεροι πρόγονοι για τους επόμενους, και είναι η στιγμή να ενωθούμε μαζί τους.

Η γνώση και η κατανόηση των περιβαλλοντικών προβλημάτων που έχουμε σήμερα είναι αυτή που θα μας οδηγήσει στο να εφαρμόσουμε τις λύσεις, στο να αλλάξουμε τον τρόπο που ζούμε, όσο μπορεί ο καθένας, ώστε να μην επιβαρύνουμε άλλο τον πλανήτη μας.

Είμαστε λίγο άπληστοι ως είδος. Εξαντλούμε τους φυσικούς πόρους της Γης χωρίς τύψεις, σαν να μην υπάρχει αύριο, με ρυθμούς ανησυχητικούς. Ετησίως, χρησιμοποιούμε κατά μέσο όρο 1,6 φορές περισσότερους πόρους από όσους μπορεί να αναγεννήσει η Γη. Ναι, ο πλανήτης μας είναι μοναδικός και αντέχει, όμως οι πόροι δεν είναι ανεξάντλητοι. Χρειάζεται να της δώσουμε ανάσα και να μην αντιμετωπίζουμε το περιβάλλον ως προϊόν ώστε να μπορέσει να αναπληρώσει τους πόρους.

Είναι η ευκαιρία μας και η στιγμή να ξανασυνδεθούμε με το περιβάλλον σε όλες τις πλευρές της ζωής μας. Αν έχουμε μάθει κάτι από τις απανωτές κρίσεις της εποχής, είναι ότι οι κυβερνήσεις χρειάζεται να αλλάξουν προτεραιότητες και να επενδύσουν στην υγεία του πλανήτη – και άρα και τη δική μας – ώστε να αντέξουμε και σε επόμενες κρίσεις.

Είναι ώρα να φύγουμε από τα ορυκτά καύσιμα και να στραφούμε σε συστήματα ανανεώσιμης ενέργειας ώστε να αποφύγουμε τα χειρότερα της κλιματικής κρίσης. Ώρα να προστατεύσουμε το 30% των ωκεανών μας ως το 2030 για να προστατεύσουμε τη θαλάσσια βιοποικιλότητα και το κλίμα. Ώρα να προστατεύσουμε τα δάση μας και τη βιοποικιλότητα από τα εταιρικά συμφέροντα που ενδιαφέρονται μόνο για το κέρδος.

Το περιβάλλον μας είναι πολύπλοκο, πανέμορφο και πολύτιμο. Το περιβάλλον είμαστε εμείς, είμαστε απλά ένα είδος που κατοικεί σε αυτό και το χρειαζόμαστε για να μπορέσουμε να επιβιώσουμε. Ας το προστατεύσουμε κι ας γιορτάζουμε κάθε μέρα την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος!

*Προσαρμογή και συγγραφή κειμένου: Σμαράγδα Σκούλου, τμήμα Επικοινωνίας, ελληνικό γραφείο Greenpeace