Η συγκινητική ομιλία της Προέδρου της Δημοκρατίας, που δεν πέρασε απαρατήρητη στην Άγκυρα, άγγιξε στο μεταξύ χιλιάδες Ποντίους που την άκουσαν να περιγράφει ορισμένα από τα ιστορικά γεγονότα, κάνοντας και σύνδεση του «χθες» με το «σήμερα».
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της ομιλίας, όπου υπάρχει και μία εξαιρετικά εύστοχη αναφορά σε στίχο του Γιώργου Σεφέρη για τους πρόσφυγες:
«Δεν είναι μόνο η καταγωγή που καθιστά τους Ποντίους τον κρίκο που ενώνει τη σύγχρονη Ελλάδα μ’ έναν τόπο δισχιλιετούς ιστορίας, τόπο που αποίκησαν οι Μιλήσιοι εγκαθιδρύοντας έναν φωτεινό ιωνικό πολιτισμό, τόπο που ανέδειξε, στα μεταγενέστερα χρόνια, ένδοξες αυτοκρατορίες κι ακόμη αντηχεί από τους θρύλους τους, τόπο που ποτίστηκε με αίμα ηρώων και αγίων. Δεν είναι μόνο το αρχαιοπρεπές γλωσσικό τους ιδίωμα που διατήρησε την ιωνική μελωδικότητα κι ακούγεται ακόμα στα τραγούδια και τα παραμύθια τους, η ιδιαίτερη μουσική τους, οι δυναμικοί χοροί τους, η τοπική γαστρονομία που επιβιώνει στα οικογενειακά τραπέζια. Είναι το πάθος με το οποίο διατηρούν την ποντιακή ταυτότητά τους. Κι αυτή, δεν ορίζεται μόνο από την αδιαμφισβήτητη πολιτισμική ιδιαιτερότητα των Ποντίων, αλλά και με την προσπάθειά τους να συνδεθούν με το ιστορικό παρελθόν ενός τόπου μακρινού, την αναζήτηση των ιχνών του περάσματος των προγόνων τους από εκεί, τη νοσταλγία για έναν τρόπο ζωής που δεν βιώθηκε από τη νεότερη γενιά, αλλά διατηρείται ακέραιος στη μνήμη του έθνους.
Η ιστορία του Ποντιακού ελληνισμού υπήρξε μακρά, λαμπρή και οδυνηρή. Η τραγική κατάληξή της, με την μεθοδευμένη και συστηματική γενοκτονία που με διωγμούς, σφαγές, προσπάθειες βίαιου εξισλαμισμού και ανείπωτη βαρβαρότητα, τους ξερίζωσε από τις πατρογονικές εστίες τους και τους έφερε στον δρόμο της προσφυγιάς, είναι ανεπούλωτο τραύμα. “Ο άνθρωπος έχει ρίζες, κι όταν τις κόψουν πονεί”, έλεγε ένας άλλος πρόσφυγας, ο Γιώργος Σεφέρης.
Όμως ο Ποντιακός ελληνισμός μετέφερε στην Ελλάδα τον δυναμισμό του και τις αξίες του. Την πίστη στην πατρίδα, την οικογένεια, την κοινότητα, τις παραδόσεις. Την εργατικότητα και την ακάματη εφευρετικότητά του. Όπου κι αν εγκαταστάθηκαν Πόντιοι, στα χωριά και τις πόλεις της Μακεδονίας και της Θράκης, στους συνοικισμούς της πρωτεύουσας, παρά τις δυσκολίες ενσωμάτωσης και ένταξης της πρώτης γενιάς, κατάφεραν να προκόψουν και βοήθησαν και την Ελλάδα να προκόψει. Κράτησαν άρρηκτους τους δεσμούς ανάμεσά τους και διεκδίκησαν την ιδιαιτερότητά τους. Αλλά η διεκδίκηση αυτή δεν σήμαινε ούτε απομόνωση, ούτε απόσχιση. Αποτέλεσε παράγοντα ισχυροποίησης της κοινής εθνικής ταυτότητας.
Η αναγγελία της ανέγερσης του Μεγάρου Παγκόσμιου Ποντιακού Ελληνισμού Σουρμένων στον Δήμο Ελληνικού – Αργυρούπολης, με δαπάνη του Σπύρου Λάτση, μας γεμίζει χαρά και συγκίνηση. Εύχομαι να καταστεί μια ακόμη εστία διαφύλαξης των πλούσιων παραδόσεών σας και της συλλογικής μας μνήμης».
