Άλλη μία ευρωπαϊκή σύνοδος κορυφής ολοκληρώθηκε χωρίς απτό αποτέλεσμα για το ζήτημα των τουρκικών προκλήσεων στην Ανατολική Μεσόγειο. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 10-11 Δεκεμβρίου απέδειξε για πολλοστή φορά τη διστακτικότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης να σταθεί ως ενιαίος πολιτικός οργανισμός σε ζητήματα εξωτερικής πολιτικής και να δράσει καταλυτικά απέναντι στους επιβουλείς των συμφερόντων των κρατών μελών της.
Τα συμπεράσματα της συνόδου σχετικά με την Τουρκία:
«Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επαναλαμβάνει τα συμπεράσματα της συνόδου της 1-2 Οκτωβρίου 2020 σχετικά με την Τουρκία σχετικά με την κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο. Δυστυχώς, η Τουρκία έχει προβεί σε μονομερείς ενέργειες και προκλήσεις και έχει εντείνει τη ρητορική της κατά της ΕΕ, τα κράτη μέλη της και Ευρωπαίους ηγέτες. Οι τουρκικές μονομερείς και προκλητικές δραστηριότητες στην Ανατολική Μεσόγειο εξακολουθούν να λαμβάνουν χώρα, συμπεριλαμβανομένης της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης της Κύπρου.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επαναβεβαιώνει το στρατηγικό ενδιαφέρον της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με τη δημιουργία μίας συνεργατικής και κοινά επωφελούς ατζέντας με την Τουρκία. Η προσφορά μιας θετικής ατζέντας ΕΕ-Τουρκίας παραμένει στο τραπέζι, υπό την προϋπόθεση ότι η Τουρκία θα επιδείξει ετοιμότητα στην προώθηση μίας έξυπνης εταιρικής σχέσης με την Ένωση και τα Κράτη Μέλη της και θα επιλύσει τις διαφορές της μέσω διαλόγου και σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο. Μια τέτοια (θετική) ατζέντα θα μπορούσε να περιλαμβάνει θέματα οικονομίας και εμπορίου, επαφές των πολιτών ΕΕ-Τουρκίας, υψηλού επιπέδου συζητήσεις και συνέχιση της συνεργασίας στα μεταναστευτικά ζητήματα. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τονίζει τη σημασία του να διατηρηθούν ανοικτοί οι δίαυλοι επικοινωνίας ανάμεσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και την Τουρκία. Η ΕΕ θα προετοιμαστεί επίσης προκειμένου να εξακολουθήσει να παρέχει οικονομική βοήθεια στους Σύρους πρόσφυγες και τις κοινότητες που τους φιλοξενούν στην Τουρκία, να συνεργαστεί για την υπεύθυνη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών προς όλα τα Κράτη Μέλη, καθώς και για την καταπολέμηση των δικτύων διακινητών μεταναστών.
Υπενθυμίζοντας τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 1-2 Οκτωβρίου, η ΕΕ δεσμεύεται να υπερασπιστεί τα συμφέροντά της και τα συμφέροντα των Κρατών Μελών καθώς και να διατηρήσει την περιφερειακή σταθερότητα. Σχετικά με αυτά, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο:
-
Καλεί το Συμβούλιο Υπουργών να υιοθετήσει επιπρόσθετες αναφορές στη λίστα της Απόφασης της 11ης Νοεμβρίου 2019 σχετικά με την επιβολή μέτρων ενόψει των παράνομων γεωτρητικών δραστηριοτήτων της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο.
-
Καλεί τον Ύπατο Εκπρόσωπο και την Επιτροπή να υποβάλουν έκθεση σχετικά με την κατάσταση των πολιτικών, οικονομικών και εμπορικών σχέσεων ΕΕ-Τουρκίας και σχετικά με εργαλεία που θα μπορούσαν να εμβαθύνουν τις σχέσεις αυτές, συμπεριλαμβανομένης της επέκτασης της προαναφερθείσας λίστας, το αργότερο μέχρι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Μαρτίου του 2021.»
Στη σύνοδο αυτή περίσσεψαν η υποκρισία και ο κυνισμός από συγκεκριμένες ισχυρές χώρες, με προεξάρχουσα τη Γερμανία. Η αντίδραση της γερμανικής πλευράς στην παραμικρή αναφορά σε κυρώσεις και η εμμονή της στην περίφημη «θετική ατζέντα» με την εταίρο Τουρκία υπήρξε πραγματικά παροιμιώδης. Φυσικά εδώ δεν πρόκειται για τη… γεωστρατηγική διάσταση της προτεσταντικής ηθικής, αλλά για ψυχρά γερμανο-τουρκικά συμφέροντα. Συμφέροντα οικονομικά, στρατιωτικά, πολιτικά, τα οποία θέτουν υπεράνω όλων τη διατήρηση της καλής σχέσης Γερμανίας-Τουρκίας και ρίπτουν στον κάλαθο των αχρήστων κάθε έννοια αλληλεγγύης και ευρωπαϊκού συμφέροντος. Ανάλογο ρόλο έπαιξαν τα διμερή συμφέροντα με την Τουρκία και για χώρες όπως η Ισπανία, η Ιταλία και η Μάλτα.
Ελλάδα και Κύπρος βρήκαν και πάλι τη ρητορική υποστήριξη της Γαλλίας και ορισμένων μικρών κρατών. Ωστόσο, η στάση αυτή δεν ήταν αρκετή για να δώσει – ιδίως στους Κύπριους – την πολυπόθητη αναφορά σε συγκεκριμένες σκληρές κυρώσεις εναντίον της Τουρκίας για τις διαρκείας παραβιάσεις των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας στις οποίες αυτή έχει προβεί τους τελευταίους πολλούς μήνες.
Το κείμενο των συμπερασμάτων δεν περιλαμβάνει επίσης την παραμικρή αναφορά στις διαρκείς, ωμές και σχεδιασμένες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων στις οποίες προβαίνει το καθεστώς Ερντογάν. Τεράστιοι αριθμοί ανθρώπων βρίσκονται στις τουρκικές φυλακές με το πρόσχημα της συμμετοχής τους σε αντιερντογανικές κινήσεις, ενώ το κράτος δικαίου στη χώρα και η ελευθερία του τύπου βρίσκονται σε εξαιρετικά προβληματική κατάσταση. Όλα αυτά διόλου απασχόλησαν τους Ευρωπαίους ηγέτες, ανήμερα μάλιστα της παγκόσμιας ημέρας για την προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου.
Σε ό,τι αφορά στην επόμενη μέρα για την Ελλάδα και την Κύπρο, έχει καταστεί πλέον πασίδηλο το γεγονός ότι με τη συγκεκριμένη τακτική των αλλεπάλληλων ευρωπαϊκών συνόδων δεν μπορεί να υπάρξει το παραμικρό ουσιαστικό αποτέλεσμα σχετικά με την επιθετική συμπεριφορά της Τουρκίας. Είναι αλήθεια ότι η ελληνική και η κυπριακή αντιπροσωπεία έχουν προσπαθήσει πολύ και συστηματικά προκειμένου να καταδείξουν με τρόπο σαφή την έκνομη, προκλητική και εν τέλει περιφρονητική κάθε έννοιας δικαίου και έντιμης διμερούς σχέσης στάση της Τουρκίας έναντι της Ελλάδας, της Κύπρου και της Ευρώπης συνολικά. Ωστόσο, από μία Ευρωπαϊκή Ένωση που δεν σχεδιάστηκε ποτέ για να αντιμετωπίζει γεωστρατηγικά ζητήματα ως σύνολο και που καθυστέρησε σχεδόν μία δεκαετία προκειμένου να βρει τον βηματισμό της μετά από μία παγκόσμια και ευρωπαϊκή οικονομική κρίση, είναι εντελώς ανώφελο να αναμένονται πιο θαρραλέες αποφάσεις.
Η επόμενη μέρα βρίσκει την Ελλάδα συνειδητοποιημένη σχετικά με φίλους και εχθρούς. Η παραπομπή των όποιων ευρωπαϊκών αποφάσεων στον Μάρτιο του 2021 μαρτυρά του λόγου το αληθές. Ο Ύπατος Εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης για Θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας, ο Ισπανός Γιοζέπ Μπορέλ, αναμένεται να προσκομίσει σε κάποια από τις προσεχείς συνόδους μία λίστα κυρώσεων κατά της Τουρκίας. Η λίστα αυτή αναμένεται να είναι τόσο λιτή ώστε να μην προκαλεί κάποια χώρα να θέσει veto στη διαδικασία λήψης απόφασης στο Συμβούλιο Υπουργών (διαδικασία που απαιτεί ομοφωνία) και τόσο «ικανοποιητική» ώστε να αποτελέσει άλλο ένα φύλλο συκής σε μία υποκριτική και ντροπιαστική για την ευρωπαϊκή πολιτική αξιοπρέπεια διαδικασία.
Ο χρόνος μέχρι τον Μάρτιο είναι λίγος, αλλά δυνητικά επαρκής προκειμένου η ελληνική στρατηγική να αναδιπλωθεί και να αξιοποιήσει εναλλακτικά εργαλεία δράσης. Είναι δεδομένο ότι η τουρκική επιθετική συμπεριφορά δεν πρόκειται να αλλάξει επ’ ουδενί. Αντιθέτως κατά πάσα πιθανότητα θα ενταθεί. Για το λόγο αυτό, η Ελλάδα οφείλει να κινηθεί με οξυδέρκεια και ταχύτητα σε διπλωματικό και στρατιωτικό επίπεδο προκειμένου να βρεθεί έτοιμη ενώπιον των επόμενων εξελίξεων. Είτε στο τραπέζι είτε στο πεδίο.
