Τουρκία: Ο επαναλαμβανόμενος νομισματικός εφιάλτης ξαναχτυπά, φόβοι για νέα μεγάλη κρίση

Μια ακόμη βουτιά 9% στην τουρκική λίρα αυτόν τον μήνα σε συνδυασμό με τον κίνδυνο της αγοράς χρέους, που εκτιμάται ότι έχει πέσει σε επίπεδα που παρατηρήθηκαν τελευταία κατά τη διάρκεια του παγκόσμιου κραχ του 2008, έχουν προκαλέσει ανησυχίες στους επενδυτές ότι μια νέα οικονομική κρίση μπορεί να δημιουργηθεί στην Τουρκία.

Το αν η κυβέρνηση του Ταγίπ Ερντογάν θα μπορέσει να την αποφύγει ή όχι θα έχει μεγάλες επιπτώσεις στις προοπτικές επανεκλογής του – και στην πιθανή επιστροφή των ξένων επενδύσεων, εάν χάσει.

Η τελευταία χρονικά πτώση της λίρας -έχει χάσει 20% φέτος- σε συνδυασμό με την αύξηση των παγκόσμιων τιμών ενέργειας και τροφίμων σημαίνει ότι ο πληθωρισμός είναι τώρα στο 70% και αυξάνεται, ενώ τα έκτακτα μέτρα που έλαβε η Αγκυρα στο απόγειο των περσινών οικονομικών αναταράξεων πρόκειται να δοκιμαστούν σοβαρά.

Οι αρχές κατάφεραν να αποτρέψουν μια μεγάλη κρίση τον περασμένο Δεκέμβριο, πουλώντας συναλλαγματικά αποθέματα και δημιουργώντας ειδικούς τραπεζικούς λογαριασμούς που προστατεύουν τους αποταμιευτές και τις εταιρείες από μεγάλες πτώσεις της λίρας, σε μια προσπάθεια να αποθαρρύνουν τη συσσώρευση δολαρίων, ευρώ ή χρυσού.

Αλλά η αποτελεσματικότητα αυτών των λογαριασμών, γνωστών ως KKM, θα μπορούσε να μειωθεί, καθώς πλησιάζουν κρίσιμες καλοκαιρινές ημερομηνίες. Εν τω μεταξύ, τα καθαρά αποθεματικά της κεντρικής τράπεζας έχουν υποχωρήσει αισθητά.

«Στην Τουρκία μια μεγάλη κρίση δεν είναι 100% σίγουρη, αλλά οι πιθανότητες να συμβεί δεν είναι καθόλου αμελητέες», λέει ο διευθυντής του abrdn fund, Κίραν Κέρτις. «Κινδυνεύουν να χάσουν τον έλεγχο της κατάστασης», προσθέτει.

Η κυβέρνηση του Ερντογάν λέει ότι οι επιπτώσεις από τον πόλεμο στην Ουκρανία έχουν καθυστερήσει τις προσπάθειες εξισορρόπησης του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών με έναν συνδυασμό πιστώσεων, εξαγωγών και στοχευμένων επενδύσεων. Η κεντρική τράπεζα λέει ότι ο πληθωρισμός θα μειωθεί μέχρι το τέλος του έτους.

Ωστόσο, οι υπερβολικά υψηλές τιμές της ενέργειας και των τροφίμων, μαζί με την πτώση της λίρας και την αύξηση των εγχώριων δανείων κατά 50%, οδηγούν τον πληθωρισμό σε τριψήφιο αριθμό. Ωστόσο, την Πέμπτη η κεντρική τράπεζα άφησε ανέπαφα τα επιτόκια στο 14%.

Υπάρχουν επίσης νέες ανησυχίες για τις δοκιμαζόμενες σχέσεις της Τουρκίας με τη Δύση, αφού ο Ερντογάν ασκεί βέτο στις προσπάθειες της Φινλανδίας και της Σουηδίας να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ, κατηγορώντας τις ότι φιλοξενούν άτομα που συνδέονται με τους Κούρδους αυτονομιστές.

Κορυφαίες δυτικές επενδυτικές τράπεζες φοβούνται περαιτέρω πτώση των συναλλαγματικών αποθεμάτων της Τουρκίας. Η Citi βλέπει ότι οι εισαγωγές ενέργειας και τροφίμων ωθούν το χάσμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών στο 5% της εθνικής παραγωγής, αν και η ανάκαμψη του τουρισμού θα πρέπει να έχει καθαρά κέρδη περίπου 15-20 δισεκατομμύρια δολάρια.

Οι επενδυτές επικεντρώνονται ολοένα και περισσότερο στο εάν άτομα και εταιρείες θα παραμείνουν στους λογαριασμούς KKM. Η κυβέρνηση και η κεντρική τράπεζα δεν δημοσιεύουν λεπτομερή στοιχεία για το πρόγραμμα. Οι υπολογισμοί τεσσάρων Τούρκων οικονομολόγων δείχνουν ότι καταθέσεις αξίας περίπου 10 δισεκατομμυρίων δολαρίων είναι προς ρευστοποίηση τον Ιούλιο και άλλα 20 δισεκατομμύρια δολάρια τον Αύγουστο.

Ο Ζαφλαρ Ναζίμ της JPMorgan είπε ότι είναι «ουσιώδες» να διατηρηθεί το ενδιαφέρον των καταθετών σε αυτό το σχέδιο, εν μέσω βαθιά αρνητικών πραγματικών επιτοκίων. Ως εκ τούτου, η Αγκυρα μπορεί να αποφασίσει να αφήσει τις εταιρείες να καταθέσουν περισσότερα σε λογαριασμούς KKM και ενδεχομένως να προσφέρει νέες φορολογικές ελαφρύνσεις – αν και αυτό θα μπορούσε να δημιουργήσει περισσότερα προβλήματα.

«Δεν νομίζω ότι είναι βιώσιμο. Δεν μπορείς απλώς να προσφέρεις στον οποιονδήποτε αποζημίωση για να προστατευτεί από την αδυναμία του νομίσματος» αναφέρει ο Ντανιέλ Μορένο, επικεφαλής του χρέους αναδυόμενων αγορών στο Mirabaud, το οποίο πούλησε τα τελευταία εναπομείναντα τουρκικά ομόλογα κατά τη διάρκεια της περυσινής αναταραχής.

«(Τα πράγματα) φαίνονται να χειροτερεύουν μέρα με τη μέρα. Αλλά η Τουρκία δεν πρόκειται να πέσει χωρίς μάχη», υποστηρίζει.

Λίγοι ξένοι επενδυτές έχουν παραμείνει μεγάλοι κάτοχοι ομολόγων της Τουρκίας, μετά τα προβλήματά της οικονομίας της τα τελευταία χρόνια. Σε μια προσπάθεια να αλλάξει τα πράγματα, η κυβέρνηση αφήνει αιωρούμενη την ιδέα των ομολόγων με προστασία συναλλάγματος, αλλά οι διαχειριστές χρημάτων ανησυχούν ότι τα capital controls μπορεί κάποια στιγμή να τα παγιδεύσουν.

Οι πιέσεις της αγοράς έχουν επιδεινώσει τα δεινά των απλών Τούρκων πολιτών και τα νοικοκυριά παλεύουν να πληρώσουν τους ραγδαία αυξανόμενους λογαριασμούς, θέτοντας έτσι το υπόβαθρο για ένα απρόβλεπτο αποτέλεσμα στις εκλογές που θα πραγματοποιηθούν το αργότερο έως τον Ιούνιο του 2023.

Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι ο Ερντογάν ανακτά μέρος του εδάφους που έχασε κατά τη διάρκεια του χειμώνα και το κυβερνών Κόμμα AK παραμένει μπροστά από τους αντιπάλους του. Αλλά τα ποσοστά αποδοχής του είναι κοντά σε χαμηλά πολλών ετών και οι έρευνες δείχνουν ότι μπορεί να χάσει την κοινοβουλευτική του πλειοψηφία – ίσως ακόμη και την προεδρία, από έναν συνασπισμό της αντιπολίτευσης.

Ξένοι επενδυτές λένε ότι η αποχώρηση του Ερντογάν θα εκπέμψει ένα αισιόδοξο σήμα, αυξάνοντας την προοπτική επιστροφής σε πιο ορθόδοξες οικονομικές πολιτικές.

«Ολη η ″επενδυσιμότητα″ της Τουρκίας εξαρτάται από το αποτέλεσμα των εκλογών» τονίζει ο Πέταρ Ατανάσοφ του ταμείου αναδυόμενων αγορών Gramercy.

Η φυγή των επενδυτών υπό τον Ερντογάν, ειδικά μετά την απόπειρα πραξικοπήματος του 2016, έχει οδηγήσει σε πιο εσωστρεφείς πολιτικές, λένε οι οικονομολόγοι.

Σύμφωνα με τον Ατανάσοφ, οι περισσότεροι διεθνείς επενδυτές ελπίζουν σε αλλαγή ηγεσίας και πολιτικής, συμπεριλαμβανομένης της επιστροφής στις αυξήσεις των επιτοκίων, αλλά είναι πεπεισμένοι ότι ο Ερντογάν θα κάνει ό,τι καλύτερο μπορεί για να παραμείνει στην εξουσία.

«Η αγορά θα είναι αρκετά δύσπιστη μέχρι το τέλος. Θα είναι εκλογές εξαιρετικά ασαφείς – όλα θα μπορούσαν να συμβούν», καταλήγει.