Ηταν κάτι που από καιρό κυοφορούσε στις τάξεις της Ευρωπαϊκής Ενωσης και που, τελικά, επιχειρείται να χαλιναγωγηθεί τώρα.
Με απόφαση που εκδόθηκε την Τρίτη, η Επιτροπή Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, με 61 ψήφους υπέρ, 3 ψήφους κατά και 5 αποχές, ενέκρινε σχέδιο κειμένου για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που συνδέονται με τα προγράμματα «υπηκοότητας/ διαμονής μέσω επενδύσεων», τα οποία στην κοινή γλώσσα αναφέρουμε ως «χρυσά διαβατήρια» (CBI) και «χρυσές βίζες» (RBI).
Η Ελλάδα, ήδη από το 2014 έχει υιοθετήσει τη «χρυσή βίζα» με κατώτατο όριο επένδυσης τις 250.000 ευρώ για όσους θέλουν να την αποκτήσουν και από τα στοιχεία που παραθέτουμε παρακάτω, και τον όγκο των επενδύσεων, γίνεται αντιληπτό το μέγεθος των συναλλαγών και των χρημάτων που εισρέουν στα δημόσια ταμεία. Τώρα, με τα μέτρα που εισηγούνται οι Ευρωβουλευτές, πιθανότατα θα υπάρξει υποεπένδυση, με οτιδήποτε συνεπάγεται αυτό για τα οικονομικά της χώρας, άμεσα και έμμεσα.
Στην Ευρωπαϊκή Ενωση, τουλάχιστον 130.000 άτομα επωφελήθηκαν από τα καθεστώτα CBI και RBI, μεταξύ 2011 και 2019, τα οποία απέφεραν έσοδα άνω των 21,8 δισ. ευρώ για τις χώρες αυτές. Τρία κράτη μέλη έχουν προγράμματα CBI: η Βουλγαρία (όπου η κυβέρνηση έχει υποβάλει σχέδιο νόμου για τον τερματισμό του προγράμματος), η Κύπρος (προς το παρόν διεκπεραιώνει μόνο αιτήσεις που υποβλήθηκαν πριν από τον Νοέμβριο του 2020) και η Μάλτα. Δώδεκα κράτη μέλη διαθέτουν καθεστώτα RBI, όλα με αποκλίνοντα ποσά και επιλογές επενδύσεων, καθώς και πρότυπα για τους ελέγχους και τις διαδικασίες.
Τώρα, αυτό που οι ευρωβουλευτές αποφάσισαν είναι η απαγόρευση των «χρυσών διαβατηρίων». Οι ευρωβουλευτές τονίζουν ότι τα προγράμματα «ιθαγένειας μέσω επενδύσεων» (citizenship by investment / CBI), βάσει των οποίων οι υπήκοοι τρίτων χωρών μπορούν να αποκτήσουν δικαιώματα ιθαγένειας ως αντάλλαγμα για επενδύσεις, είναι απαράδεκτα από δεοντολογική, νομική και οικονομική άποψη, ενώ ενέχουν πολλούς σοβαρούς κινδύνους για την ασφάλεια. Τα «χρυσά διαβατήρια» υπονομεύουν την ουσία της ιθαγένειας της ΕΕ και θα πρέπει να καταργηθούν σταδιακά, τονίζουν.
Το κείμενο ζητεί την επιβολή ενός υψηλού τέλους της ΕΕ επί των σχετικών επενδύσεων, το οποίο θα παραμείνει σε ισχύ κατά τη σταδιακή κατάργηση των CBI, και επ’ αόριστον για τα προγράμματα «διαμονής μέσω επενδύσεων» (residence by investment / RBI). Οι ευρωβουλευτές εκφράζουν τη λύπη τους για την έλλειψη ολοκληρωμένων διαδικασιών ελέγχου και για το γεγονός ότι το ισχύον σύστημα επιτρέπει την υποβολή διαδοχικών αιτήσεων σε διάφορα κράτη μέλη, βάσει ελέγχων που διενεργούνται από μη κρατικούς φορείς.
Ως προς τις «χρυσές βίζες» που σημαίνουν πολλά για την Ελλάδα, το σχέδιο έκθεσης ζητεί κοινούς κανόνες της ΕΕ για την εναρμόνιση των προτύπων και την ενίσχυση της καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, της διαφθοράς και της φοροδιαφυγής. Οι ευρωβουλευτές ζητούν:
- αυστηρούς ελέγχους ιστορικού (μεταξύ άλλων όσον αφορά τα μέλη της οικογένειας και τις χρηματοδότησης), υποχρεωτικές αναζητήσεις στα συστήματα δικαιοσύνης και εσωτερικών υποθέσεων της ΕΕ, καθώς και διαδικασίες ελέγχου σε τρίτες χώρες
- υποχρεώσεις υποβολής εκθέσεων για τα κράτη μέλη
- απαιτήσεις ελάχιστης φυσικής διαμονής (για τους αιτούντες) και ενεργού συμμετοχής, ποιότητας, προστιθέμενης αξίας και συμβολής στην οικονομία (για τις επενδύσεις τους).
Οι ευρωβουλευτές προβλέπουν επίσης ένα σύστημα «κοινοποίησης και διαβούλευσης» που θα επιτρέπει σε άλλα κράτη μέλη να αντιτίθενται στη χορήγηση «χρυσής βίζας».
Επιπρόσθετα, η έκθεση τονίζει ότι οι λεγόμενοι διαμεσολαβητές στα προγράμματα αυτά δεν είναι ούτε διαφανείς ούτε λογοδοτούν, ζητώντας την απαγόρευση της συμμετοχής τους στα προγράμματα CBI και τη θέσπιση «αυστηρού και δεσμευτικού κανονισμού» για τα RBI. Οι ευρωβουλευτές επιθυμούν να σταματήσουν οι πρακτικές εμπορικής προώθησης που χρησιμοποιούν σύμβολα της ΕΕ ή επισημαίνουν τα οφέλη της ιθαγένειας της ΕΕ, και ζητούν τη θέσπιση ενός πλαισίου κυρώσεων.
Το κείμενο ζητεί επίσης από την Επιτροπή να ασκήσει πίεση στις τρίτες χώρες των οποίων οι πολίτες ταξιδεύουν με απαλλαγή από την υποχρέωση θεώρησης προς την ΕΕ, προκειμένου να καταργήσουν και τα δικά τους προγράμματα CBI και να μεταρρυθμίσουν τα προγράμματα RBI.
«Η ιδιότητα του πολίτη και του κατοίκου της ΕΕ βρίσκεται στο επίκεντρο αυτού που η Ένωση αντιπροσωπεύει: ελευθερία και δικαιώματα. Η ιθαγένεια είναι δικαίωμα και όχι εμπόρευμα που αγοράζεται και πωλείται. Οι κυβερνήσεις των κρατών μελών πωλούν αυτά που θα έπρεπε να μπορεί να πωληθεί, εκμεταλλευόμενες τη φήμη της ΕΕ με σκοπό το κέρδος. Η κυνική τους δραστηριότητα θέτει σε κίνδυνο την κοινή μας ασφάλεια» ανέφερε σχετικά η εισηγήτρια Sophia in ’t Veld από την Ολλανδία.
Καταλήγοντας, οι ευρωβουλευτές αναμένεται να συζητήσουν και να ψηφίσουν επί της έκθεσης στην επόμενη σύνοδο ολομέλειας (7-10 Μαρτίου). Σε περίπτωση θετικού αποτελέσματος, η Επιτροπή θα πρέπει να εκπονήσει νομοθετική πρόταση ή να αιτιολογήσει την απόφασή της να μην το πράξει.
Συνολικές χορηγήσεις αδειών διαμονής σε επενδυτές-αγοραστές ακινήτων ανά χώρα στην Ελλάδα το 2021
Κίνα |
6.405 |
Τουρκία |
618 |
Ρωσία |
596 |
Λίβανος |
304 |
Αίγυπτος |
250 |
Ιράν |
194 |
Ιράκ |
135 |
Ουκρανία |
112 |
ΗΠΑ |
103 |
Ιορδανία |
86 |
Λοιπές χώρες |
807 |
Σύνολο |
9.610 |
Συνολικές χορηγήσεις αδειών διαμονής σε επενδυτές-αγοραστές ακινήτων και μέλη της οικογένειάς τους ανά χώρα στην Ελλάδα το 2021
Κίνα |
19.412 |
Τουρκία |
1.681 |
Ρωσία |
1.693 |
Λίβανος |
1.042 |
Αίγυπτος |
636 |
Ιράν |
640 |
Ιράκ |
537 |
ΗΠΑ |
341 |
Συρία |
270 |
Ουκρανία |
283 |
Λοιπές χώρες |
2.232 |
Σύνολο |
28.767 |
Συνολικές χορηγήσεις αδειών διαμονής σε επενδυτές-αγοραστές ακινήτων ανά έτος στην Ελλάδα
ΕΤΟΣ |
ΑΔΕΙΕΣ |
2014 |
359 |
2015 |
771 |
2016 |
1.254 |
2017 |
2.209 |
2018 |
4.102 |
2019 |
7.637 |
2020 |
8.575 |
2021 |
9.610 |
ΣΥΝΟΛΟ |
34.517 |
Συνολικές χορηγήσεις αδειών διαμονής σε επενδυτές-αγοραστές ακινήτων και μέλη της οικογένειάς τους ανά έτος στην Ελλάδα
ΕΤΟΣ |
ΑΔΕΙΕΣ |
2014 |
715 |
2015 |
1.776 |
2016 |
3.115 |
2017 |
5.637 |
2018 |
11.414 |
2019 |
22.844 |
2020 |
25.753 |
2021 |
28.767 |
ΣΥΝΟΛΟ |
100.021 |