Η ανίσχυρη οργή της ΕΕ για τα παιχνίδια του Πούτιν με το φυσικό αέριο

Ο Ρώσος Πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, με χαρά περιπαίζει την Ε.Ε. για τις υπερβολικά υψηλές τιμές της ενέργειας, αλλά το μπλοκ δεν διαθέτει πραγματικά εργαλεία για να αναγκάσει την Μόσχα σε μια αλλαγή συμπεριφοράς.

Το τελευταίο χτύπημα του Πούτιν ήρθε νωρίτερα αυτή την εβδομάδα κατά τη διάρκεια της διάσκεψης της Λέσχης Βαλντάι στο Σότσι, όπου χλεύασε την Ευρωπαϊκή Ενωση για την απόρριψη μακροπρόθεσμων συμβάσεων φυσικού αερίου με τη Ρωσία, χρησιμοποιώντας μια παλιά ρωσική λαϊκή ιστορία με βάση την οποία συνέκρινε το μπλοκ με έναν άτυχο λύκο με την ουρά του παγωμένη σε μια τρύπα στον πάγο χάρη σε μια δαιμόνια αλεπού — και πρόσθεσε ότι θα μπορούσε να βοηθήσει στέλνοντας στην ΕΕ το επιπλέον αέριο που χρειάζεται, εάν οι ρυθμιστικές αρχές εγκρίνουν το πρότζεκτ του Κρεμλίνου, τον αγωγό Ρωσίας-Γερμανίας Nord Stream 2.

Η Πολωνία, για πρώτη φορά, είπε «ως εδώ».

Σε μια επιστολή – καταπέλτη αναφορικά με την αδυναμία παροχής αρκετού φυσικού αερίου πριν από το χειμώνα, την οποία επικαλείται το Politico, η Βαρσοβία ζήτησε από την Επίτροπο Ανταγωνισμού της ΕΕ, Μαργκρέτε Βεστάγκερ, να ξεκινήσει έρευνα σε βάρος της ρωσικής κρατικής εταιρείας Gazprom για χειραγώγηση της αγοράς και κατάχρηση της κυριαρχίας στις ενεργειακές αγορές, βάσει του άρθρου 102 της Συνθήκης για τη λειτουργία της ΕΕ.

Δύο συμμετέχοντες στη συνεδρίαση του Συμβουλίου της Πέμπτης για την ενέργεια είπαν ότι ο Πολωνός πρωθυπουργός, Ματέους Μοραβιέτσκι, τάχθηκε υπέρ της έναρξης έρευνας για να «συνέλθει η Gazprom» και να λάβει ένα μάθημα.

Η ιδέα κέρδισε την υποστήριξη της Ιταλίας και της Ολλανδίας σε συναντήσεις χαμηλότερου επιπέδου νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, αν και η Γερμανία είναι σθεναρά αντίθετη, δήλωσε ένας διπλωμάτης της ΕΕ.

Ωστόσο, ενώ η Επιτροπή πρέπει να απαντήσει στο πολωνικό αίτημα, δεν είναι υποχρεωμένη να ξεκινήσει έρευνα ανταγωνισμού. Η τελευταία φορά που οι αρχές ανταγωνισμού είχαν στο στόχαστρό τους την Gazprom ήταν το 2015, όταν ισχυρίστηκαν ότι ο ρωσικός γίγαντας του φυσικού αερίου χρέωνε «άδικες» τιμές, αλλά η υπόθεση σταμάτησε και το 2018 η Gazprom απαλλάχθηκε χωρίς πρόστιμο.

Αυτή τη φορά θα ήταν ακόμη πιο σκληρό να ασκηθεί αγωγή κατά της Gazprom, καθώς λέει ότι εκπληρώνει όλες τις συμβάσεις προμήθειας. Η Ρωσία προμηθεύει περίπου το 40% του φυσικού αερίου της ΕΕ.

«Η Επιτροπή εξετάζει επί του παρόντος όλους τους ισχυρισμούς για πιθανή αντιανταγωνιστική συμπεριφορά από εταιρείες που παράγουν και προμηθεύουν φυσικό αέριο στην Ευρώπη, με σκοπό να επαληθεύσει εάν η τρέχουσα κατάσταση στις αγορές χονδρικής πώλησης φυσικού αερίου στην Ευρώπη μπορεί να αποδοθεί σε εμπορική συμπεριφορά των συμμετεχόντων στην αγορά» δήλωσε την Παρασκευή εκπρόσωπος της Κομισιόν.

Αδυναμία και εκβιασμός

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υποστήριξε ότι η αύξηση της τιμής του φυσικού αερίου είναι ένα προσωρινό και διαχειρίσιμο παγκόσμιο φαινόμενο, το οποίο δεν σχετίζεται με την ατζέντα της για το κλίμα και τις πολιτικές απελευθέρωσης της ενεργειακής αγοράς, οι οποίες έχουν αποθαρρύνει τις μακροπρόθεσμες συμβάσεις προμήθειας φυσικού αερίου.

Ωστόσο, πίσω από κλειστές πόρτες κατά τη διάρκεια του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της Πέμπτης, ο επικεφαλής εξωτερικής πολιτικής της Επιτροπής, Ζοσέπ Μπορέλ, παραδέχτηκε ότι η κρίση πετρελαίου και φυσικού αερίου έχει «βαθιές γεωπολιτικές ρίζες» και χειροτερεύει, καθώς το πρόσθετο αέριο που αντλείται από τις ΗΠΑ και το Κατάρ προσπερνάει την Ευρώπη και αντ ’αυτού υφαρπάζεται από Ασιάτες αγοραστές που είναι πρόθυμοι να πληρώσουν με το παραπάνω.

Η Πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, είπε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο: «Ενώ η Gazprom τήρησε τις μακροπρόθεσμες συμβάσεις της μαζί μας, δεν ανταποκρίθηκε στην μεγαλύτερη ζήτηση όπως έκανε τα προηγούμενα χρόνια». Τόνισε απογοητευμένη ότι «αυτό μας κάνει ευάλωτους» και ζήτησε να καταβληθούν προσπάθειες για στροφή σε άλλους προμηθευτές.

Αλλά οι χώρες που δεν προσπαθούν να διαφοροποιηθούν τα έχουν καταφέρει στην πραγματικότητα καλύτερα. Η Ουγγαρία, σύμμαχος του Κρεμλίνου που υπέγραψε τον περασμένο μήνα δύο 15ετείς συμφωνίες για ρωσικό φυσικό αέριο, δεν αντιμετωπίζει προβλήματα εφοδιασμού.

Αυτό ώθησε τον Τσέχο πρωθυπουργό Αντρέι Μπάμπις να χαρακτηρίσει την αποτυχία της χώρας του να εξασφαλίσει παρόμοιες μακροπρόθεσμες συμφωνίες για πολιτικούς λόγους ως «λάθος». Προέτρεψε την Επιτροπή να επανεξετάσει τη στρατηγική της για τη μείωση της εξάρτησης από τη Ρωσία στο φυσικό αέριο. «Ξεχάστε ότι θα γίνετε ποτέ ανεξάρτητοι από τη Ρωσία, αυτό δεν θα συμβεί ποτέ», είπε ο Μπάμπις στους συναδέλφους του.

Ο Πούτιν είναι πρόθυμος να υπογράψει αυτές τις συμφωνίες, λέγοντας την Πέμπτη ότι «οι ευρωπαϊκές εταιρείες που λαμβάνουν φυσικό αέριο από την Gazprom με μακροπρόθεσμα συμβόλαια το λαμβάνουν τέσσερις φορές φθηνότερα» από τις τιμές της αγοράς.

Αλλά πολλοί είναι επιφυλακτικοί σχετικά με την ανανέωση τέτοιων μακροπρόθεσμων δεσμών με τη Ρωσία – ειδικά μετά το άκουσμα της είδησης για το στρίμωγμα της Μολδαβίας στις διαπραγματεύσεις για το φυσικό αέριο.

Η Φον ντερ Λάιεν μετέφερε στους ηγέτες της ΕΕ μια συνομιλία που είχε με την πρωθυπουργό της Μολδαβίας, Ναταλία Γαβρίλιτσα, σχετικά με την ανανέωση της σύμβασης της χώρας με τη Gazprom, η οποία λήγει. Η Gazprom προσφέρθηκε να ανανεώσει τη συμφωνία, αλλά ήθελε να αυξήσει τις τιμές από 550 δολάρια ανά χίλια κυβικά μέτρα τον περασμένο μήνα σε 790 δολάρια αυτόν τον μήνα – ποσό που η Μολδαβία δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να πληρώσει.

Ορισμένοι θεωρούν ότι η Ρωσία ασκεί πίεση στη Μολδαβία, επειδή εξέλεξε κυβέρνηση υπέρ της ΕΕ και υποσχέθηκε να ανακτήσει τον έλεγχο του αυτονομιστικού θύλακα της Υπερδνειστερίας, ο οποίος υποστηρίζεται από τη Ρωσία.

Η Μολδαβία κήρυξε την Παρασκευή κατάσταση έκτακτης ανάγκης για 30 ημέρες, με την Γαβρίλιτσα να δηλώνει ότι η Gazprom προμηθεύει μόνο το ένα τρίτο των συνηθισμένων ροών φυσικού αερίου.

Στη Ρουμανία, οι προμηθευτές ενέργειας που επιδιώκουν να εξασφαλίσουν επιπλέον ρωσικό φυσικό αέριο σε μηνιαία βάση έχουν επίσης κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου για την Gazprom, που αρνείται να ανταποκριθεί στα αιτήματά τους για πρόσθετη προμήθεια φέτος το χειμώνα.

Ο Πρωθυπουργός της Λετονίας, Κριστιάνις Κάρινς, είπε ότι δεδομένης της αδυναμίας της ΕΕ απέναντι στη Ρωσία, η δήλωση του Πούτιν ότι οι καλές πολιτικές σχέσεις οδηγούν σε καλές σχέσεις για το φυσικό αέριο ισοδυναμεί με εκβιασμό.

Οι υπουργοί ενέργειας της ΕΕ θα συζητήσουν το θέμα στο έκτακτο Συμβούλιο Ενέργειας της Τρίτης (26/10).

Πηγή: Politico