Κωστής Χατζηδάκης: Mε τρεις αρνήσεις δουλειάς, βγαίνεις από τα μητρώα ανέργων

Η εργασία είναι αγαθό, μέγιστο, και ως τέτοιο οφείλει να το αντιμετωπίζει η
εκάστοτε κυβέρνηση.

Ζητήσαμε από τον Κωστή Χατζηδάκη, υπουργό Εργασίας και Κοινωνικών
Υποθέσεων να μας μιλήσει για το φαινόμενο της έλλειψης εργατικών χεριών, ειδικά σε ορισμένους κλάδους, όπως ο τουρισμός και ο αγροτικός τομέας, για την
επιδοματική πολιτική της ανεργίας, αν αποτελεί αντικίνητρο εργασίας, για το αν
πρέπει να εξεταστεί η σκέψη να μπουν στην αγορά εργασίας και οι μετανάστες που βρίσκονται στις δομές, για τον αν τελικά θα επιδοτεί η εργασία και όχι η ανεργία.

– Κύριε υπουργέ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε, σε έκθεσή της, ότι κατά τη διάρκεια της πανδημίας επλήγησαν περισσότερο οι νέοι. Μάλιστα ο ένας στους δύο είναι με συμβάσεις ορισμένου χρόνου, όταν στο σύνολο είναι ένας στους δέκα, και αυτοί που είναι με πιο χαμηλό μορφωτικό επίπεδο, δυσκολεύονται στην εργασία. Αυτά μας ανησυχούν στην Ελλάδα;

Γενικά τα πράγματα για τους νέους στην αγορά εργασίας είναι δυσκολότερα από ό,τι για τον μέσο όρο. Κι αυτό σχετίζεται με την έλλειψη εργασιακής εμπειρίας και με τη σχετική δυσπιστία που υπάρχει από εργοδότες. Το ζήτημα έχει επιχειρηθεί να αντιμετωπιστεί με διάφορες μεθόδους, κατά καιρούς, στην Ευρώπη, όμως παραμένει το πρόβλημα, αν και λιγότερο έντονο σε σχέση με προηγούμενα χρόνια.

Στην Ελλάδα το ύψος της ανεργίας των νέων είναι υψηλό, με αποκλιμάκωση σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια. Ωστόσο είναι αυξημένο, και για αυτό το λόγο υπάρχει και μία σειρά προγράμματα που επιχειρούν να αντιμετωπίσουν το ιδιαίτερο αυτό πρόβλημα είτε μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης είτε μέσω του ΕΣΠΑ είτε απευθείας με χρήματα του εθνικού προϋπολογισμού.

– Το είχε πει και ο πρωθυπουργός, για θέσεις καλά αμειβόμενες. Είμαστε κοντά σε αυτό ή απέχουμε;

Συνολικά, επισήμως, είμαστε στην 9 η θέση από τις 22 χώρες της Ευρώπης που έχουν το σύστημα του κατώτατου μισθού, γιατί άλλες πέντε, συμπεριλαμβανομένων των σκανδιναβικών χωρών, δεν έχουν καν αυτό το σύστημα. Δεν το σημειώνω για να πανηγυρίσω, διότι προφανώς όταν υπάρχει πίεση στις οικογένειες, ιδιαίτερα των χαμηλόμισθων, είναι απολύτως εύλογη η απαίτηση για παραπάνω χρήματα.

Πάντως, μπορώ να πω ότι μετά την τελευταία αύξηση που δόθηκε την 1η Μαΐου, η οποία ισοδυναμούσε, τελικά, σε ετήσια βάση, με έναν ακόμα μισθό, θα ξεκινήσουν οι διαδικασίες για νέα αύξηση του κατώτατου μισθού, σύμφωνα με όσα προβλέπει ο νόμος από τις αρχές Ιανουαρίου 2023.

Επίσης, εκείνο που έχουμε κάνει και ο πρωθυπουργός και εγώ, έχουμε κατ’ επανάληψη καλέσει τους εργοδότες να βάλουν το χέρι στην τσέπη, όχι μόνο για τον κατώτατο μισθό, αλλά και για μισθολογικά κλιμάκια πάνω από τον κατώτατο μισθό, για λόγους που είναι απολύτως ευνόητοι.

– Αυτό συνάδει με αυτό που θα ρωτήσω τώρα. Λέει ο τουριστικός κλάδος ότι λείπουν 50 χιλιάδες θέσεις στον τουρισμό. Και στον αγροτικό τομέα δεν
υπάρχουν εργατικά χέρια, άνθρωποι να κάνουν τη συγκομιδή των προϊόντων. Γενικά δεν υπάρχουν χέρια. Μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε το ζήτημα;

Καταρχάς έχουμε μία μείωση της ανεργίας κατά 5 ποσοστιαίες μονάδες, από 17,3% έχει πέσει στο 12,5% την τελευταία τριετία. Νομίζω ότι είναι κάτι πολύ θετικό και καθόλου τυχαίο. Σχετίζεται με την ίδια την κυβερνητική πολιτική σε διάφορους τομείς, συμπεριλαμβανομένης της ασφαλιστικής και της εργασιακής.

Όμως, την ίδια στιγμή υπάρχουν ανισορροπίες στην αγορά εργασίας, που επέτεινε η κρίση του κορονοϊού με την αναστάτωση που δημιούργησε. σε πολλά επίπεδα. Το γεγονός ότι παρά την πτώση της ανεργίας έχουμε κενά σε διάφορους κλάδους της οικονομίας, σχετίζεται, για να είμαστε απολύτως ειλικρινείς, πρώτον με τους μισθούς, γι’ αυτό λέμε βάλτε βαθύτερα το χέρι στην τσέπη, δεύτερον με την ίδια τη στάση ζωής, τόσο εδώ όσο και στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, απέναντι σε κάποια συγκεκριμένα επαγγέλματα. Ιδιαίτερα στις χειρωνακτικές εργασίες υπάρχει ολοένα και μεγαλύτερη απόσταση.

Τρίτον, το όλο θέμα σχετίζεται και με τις δεξιότητες, διότι υπάρχουν απαιτήσεις για συγκεκριμένα επαγγέλματα, παραδείγματος χάριν ηλεκτροτεχνίτες αλλά και υψηλότερων απολαβών, όπως είναι μηχανικοί πληροφορικής, και δεν υπάρχει το απαιτούμενο προσωπικό. Άρα είναι πολυεπίπεδη η εξήγηση που μπορεί να
βρει κανείς.

– Είναι και η εξήγηση ότι μένουν πολλοί στα επιδόματα και δεν πηγαίνουν
εύκολα στην αγορά εργασίας; Γιατί αν υπάρχει απροθυμία από τους εργοδότες να βάλουν βαθύτερα το χέρι στην τσέπη, όπως είπες υπουργέ, σε συνδυασμό με την επιδοματική πολιτική που υπάρχει το τελευταίο χρονικό διάστημα, μήπως μένουν σε αυτό;

Είναι κάτι που είχαμε παρατηρήσει και εμείς. Δεν θέλω να πω ότι οπωσδήποτε όλοι επηρεάζονται από την επιδοματική πολιτική. Πάντως είναι βέβαιο ότι η πολιτική του κράτους ως προς αυτό δεν ήταν πάντοτε καλά ζυγισμένη. Το είχα επισημάνει και εγώ στη Βουλή στον τελευταίο νόμο που φέραμε «Δουλειές ξανά». Είχα σημειώσει ότι υπήρχαν 40.000 συμπολίτες μας με δική τους φορολογική δήλωση πάνω από 20.000 ευρώ, ετησίως, οι οποίοι ήταν παράλληλα και στα μητρώα του ΟΑΕΔ. Κάναμε, λοιπόν, διάφορες, νομίζω, ουσιαστικές παρεμβάσεις που τώρα θα ξεκινήσουν να λειτουργούν και να αποδίδουν.

Το ένα είναι οι τρεις προσφορές δουλειάς, για κατάλληλες θέσεις εργασίας, εννοείται, από τη Δημόσια Υπηρεσία Απασχόλησης (ΔΥΠΑ) και αν αρνηθείς και τις τρεις θέσεις εργασίας βγαίνεις από τα μητρώα. Το δεύτερο είναι ότι για να ενθαρρύνουμε τους ανέργους να αναζητούν ενεργά θέση εργασίας, θεσπίσαμε το επίδομα εργασίας που είναι το 50% του επιδόματος ανεργίας, μετά την πρόσληψή σου, για όσους μήνες θα είχες το δικαίωμα να πάρεις το επίδομα ανεργίας. Δηλαδή προσλαμβάνεσαι τον τέταρτο μήνα από την ώρα της εγγραφής σου στα μητρώα του ΔΥΠΑ, για άλλους 8 μήνες θα παίρνεις, αφού προσληφθείς, το 50% του επιδόματος εργασίας επιπλέον του μισθού σου, για να ενθαρρύνεσαι να αναζητάς ενεργά εργασία.

Επίσης, δίνουμε ένα μπόνους στους μακροχρόνια ανέργους, να επανασυνδεθούν με τη Δημόσια Υπηρεσία Απασχόλησης, να κάνουν ψηφιακό ατομικό σχέδιο δράσης και να μην είναι απλώς κάποια πρόσωπα εγγεγραμμένα στις λίστες. Να πω, επίσης, ότι θεσπίσαμε, στο πλαίσιο της ίδιας πολιτικής, και εισοδηματικά κριτήρια αντίστοιχα με του επιδόματος θέρμανσης, για να είσαι εγγεγραμμένος στο μητρώο της ΔΥΠΑ. Δεν μπορείς να είσαι πια εγγεγραμμένος ανεξαρτήτως εισοδήματος και να έχεις τα ωφελήματα της Δημόσιας Υπηρεσίας Απασχόλησης.

– Περιμένουμε σχετικά άμεσα αποτελέσματα από όλα αυτά;

Στους αμέσως επόμενους μήνες θα ξεκινήσουν να εφαρμόζονται όλα αυτά και
πιστεύω ότι θα οδηγήσουν σε κάποια θετικά αποτελέσματα, σε συνδυασμό, μάλιστα, με ένα μεγάλο πρόγραμμα που έχουμε για τις ψηφιακές δεξιότητες και παράλληλα με την αναδιάρθρωση της συνολικής λογικής για τα προγράμματα των δεξιοτήτων καθώς πλέον συνδέουμε ένα μέρος του ποσού που παίρνουν τόσο οι μαθητές όσο και οι δάσκαλοι, με τα αποτελέσματα της δουλειάς τους. Και σε συνδυασμό με μία αυστηροποίηση γενικότερη του συστήματος, με εξετάσεις, με ελέγχους, με πιστοποίηση ουσίας.

– Πριν από λίγο καιρό, και μάλιστα είχε λήξει στις 31 Μαΐου, είχατε κάνει μία συμφωνία με το Υπουργείο Τουρισμού αλλά και με τον ΣΕΤΕ, για να δηλώνουν οι εργοδότες τις κενές θέσεις εργασίας. Τελικά πώς πήγε το σχέδιο αυτό;

Εκδηλώθηκε κάποιο ενδιαφέρον, πολύ μικρότερο, πάντως, σε σχέση με τις θέσεις που έλεγαν οι εργοδότες. Από τις 50.000 κενές θέσεις που έλεγαν οι εργοδοτικοί φορείς ότι υπήρχαν, μας δήλωσαν μόνο 2.428 κενές θέσεις! Τα πράγματα είναι πιο σύνθετα από αυτά που νομίζει κανείς. Αν δει κανείς τους δηλωμένους «μερικώς απασχολούμενοι», καταλήγει σε συζητήσεις που έχουμε ζήσει, ότι είναι υπερβολικά μεγάλο το ποσοστό αυτό, και η κυβερνητική πολιτική του οποιουδήποτε κόμματος έχει οδηγήσει προς αυτή τη κατεύθυνση με αποτέλεσμα να κατηγορεί το απέναντι κόμμα.

Αν σκάψει κανείς λίγο παρακάτω, θα δει ότι δεν μπορεί να έχουμε τόσο
μεγάλη μερική απασχόληση. Το πιθανότερο είναι πως εργαζόμενοι που δουλεύουν με πλήρες ωράριο δηλώνονται ως μερικώς απασχολούμενοι, για λόγους κυρίως σχετιζόμενους με τις εισφορές. Για αυτό το λόγο έχουμε ξεκινήσει το μέτρο της ψηφιακής κάρτας εργασίας, το οποίο καταπολεμά αποτελεσματικά, κυρίως, την υποδηλωμένη εργασία. Ξεκίνησε να εφαρμόζεται από τις τράπεζες και τα σούπερ μάρκετ.

Έχουμε ήδη μία συμμετοχή που αγγίζει το 90% και μάλιστα σε μία περίοδο
αδειών. Σκοπός μας είναι να το επεκτείνουμε και στους υπόλοιπους κλάδους της οικονομίας και στις μεγάλες και στις μεσαίες και στις μικρές επιχειρήσεις και αφού περάσουμε από τις ασφαλιστικές εταιρείες, από τις security, τις ΔΕΚΟ και τη βιομηχανία, έχουμε σκοπό του χρόνου, τέτοιο καιρό, να εφαρμόζεται και στον
τουρισμό και στην εστίαση, που είναι κλάδοι πολύ σημαντικοί για την οικονομία και για την αγορά εργασίας.

– Κύριε υπουργέ στην Ελλάδα δεν πάσχουμε από νόμους, από ελέγχους
πάσχουμε, έτσι δεν είναι;

Κάναμε Ανεξάρτητη Αρχή την Επιθεώρηση Εργασίας, για να μην υπάρχει πάντα η αμφισβήτηση ότι είναι το μακρύ χέρι του υπουργού ή του γενικού γραμματέα.
Θέλουμε η Επιθεώρηση Εργασίας να λειτουργήσει αυτόνομα και μακριά από την
εκάστοτε πολιτική εξουσία με τη μεγαλύτερη δυνατή αντικειμενικότητα.

Πιστεύουμε ότι ακόμα πιο αποτελεσματικό όπλο θα είναι η ψηφιακή κάρτα εργασίας. Έχεις ένα μέσο το οποίο θα λειτουργήσει απέναντι σε αθέμιτες πρακτικές ορισμένων κακών εργοδοτών. Αλλά, και από την άλλη, θα λειτουργήσει ως αποδεικτικό στοιχείο έστω και ανώνυμων καταγγελιών, που πάντοτε επιτρέπονται.

Μέχρι τώρα εάν κάποιος καθόταν πέρα από το ωράριο του, με παρότρυνση του εργοδότη του, και ήλεγχαν οι επιθεωρητές εργασίας, δεν μπορούσε να αποδειχθεί, μετά βεβαιότητας, πότε πήγε για να ξέρουμε και πότε έφυγε ο εργαζόμενος. Ενώ τώρα, γνωρίζουμε και πότε πήγε και πότε έφυγε, σύμφωνα με αυτά που δηλώνει ο ίδιος ο εργαζόμενος στην ψηφιακή κάρτα εργασίας.

Άρα, αν δουλεύει πέραν του ωραρίου του, αυτομάτως θα μπαίνουν τα πρόστιμα προς την εργοδοτική πλευρά. Τώρα έχουμε το αποδεικτικό μέσο. Προηγουμένως ο εργοδότης έπαιρνε ένα μικρό ρίσκο, διότι ήταν δύσκολο να αποδειχθεί η παρανομία, ενώ τώρα αποδεικνύεται αμέσως η ανώνυμη καταγγελία, διότι καταγράφεται.

– Πριν από μερικές μέρες υπήρχαν αντιδράσεις από τον κλάδο του επισιτισμού για την έκτη ημέρα εργασίας και μάλιστα, νομίζω, ότι πάγωσε για λίγο η διάταξη που υπογράψατε. Τι γίνεται με αυτό το θέμα;

Υπήρχε μια σύμβαση εργασίας που υπογραφόταν για πολλά χρόνια, τουλάχιστον 10-12 χρόνια. Ήταν μεταξύ εργοδοτών και εργαζομένων και προέβλεπε διάφορα μέτρα που δέσμευαν μόνο αυτούς που την είχαν υπογράψει, διότι δεν είχε κηρυχθεί ποτέ υποχρεωτική. Η σύμβαση αυτή προέβλεπε, μεταξύ άλλων, παραπάνω μισθούς για συγκεκριμένες κατηγορίες των εργαζομένων σε σχέση με αυτά που ορίζονται με βάση την προστασία που έχουμε με τον κατώτατο μισθό και προέβλεπε και πενθήμερο.

Με δική μου κατεύθυνση, η σύμβαση αυτή για πρώτη φορά κηρύχθηκε υποχρεωτική, για να υπάρχει καλύτερη κάλυψη των εργαζομένων και πράγματι σε ορισμένες κατηγορίες εργαζομένων στην εστίαση, οι αμοιβές αυξήθηκαν. Παράλληλα, όταν κηρύχθηκε η σύμβαση υποχρεωτική, η εργοδοτική πλευρά δεν προέβαλε το επιχείρημα ότι το πενθήμερο θα δημιουργούσε δυσκολίες στους εργοδότες.

Κατόπιν ξεκίνησε να υπάρχει μία όχληση προς το Υπουργείο, από διάφορες πλευρές, λέγοντας ότι δημιουργείται μία νέα πραγματικότητα την οποία, όμως, όφειλε να είχε κατανοήσει πρώτα από όλα η εργοδοτική πλευρά που έχει υπογράψει τη σχετική σύμβαση. Η γενική γραμματέας του Υπουργείου εξέδωσε μια εγκύκλιο, η οποία προφανώς δεχόταν το πενθήμερο ως κανόνα. Παράλληλα, παρέπεμπε και σε μία διάταξη ενός νόμου του 1990, σε σχέση με τη διευθέτηση του χρόνου εργασίας, έτσι ώστε ο εργαζόμενος, μόνος του, αν το θέλει, να πει ότι θέλει να δουλέψει λιγότερες ώρες κάθε μέρα, πάντα με όριο τις 40 ώρες την εβδομάδα και να μπορεί, με δική του επιλογή, αν το θέλει, να πηγαίνει και μέχρι τις 6 μέρες.

Ουσιαστικά και τώρα ήταν 6 μέρες η εργασία, παρά τη σύμβαση που είχαν
υπογράψει. Μετά από αυτόν τον θόρυβο, τώρα και οι δύο πλευρές έχουν ξεκινήσει διαπραγματεύσεις και περιμένουμε αυτές τις μέρες να δούμε πώς θα καταλήξει η κατάσταση.

Το Υπουργείο ξεκίνησε για να προστατεύσει τους εργαζόμενους και στην πορεία φάνηκαν διάφορες αδυναμίες και από την εργοδοτική πλευρά και από την πλευρά των εργαζομένων, σε σχέση με τις διαπραγματεύσεις και σε σχέση με το περιεχόμενο των συμβάσεων.

– Κύριε υπουργέ, στην Ισπανία ξεκίνησαν να βάζουν τους μετανάστες στην
αγορά εργασίας. Εμείς έχουμε τις δομές και τους έχουμε κλεισμένους μέσα, με επιδοτούμενα προγράμματα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Υπάρχει στη σκέψη σας να τους βάλετε στην παραγωγική διαδικασία;

Η προτεραιότητά μας είναι να δώσουμε εργασία στους Έλληνες ανέργους. Για αυτό το λόγο προχωρούμε προγράμματα ενεργητικών πολιτικών απασχόλησης τόσο για τους νέους όσο και για τις γυναίκες για τις ηλικίες 55-67, για τους μακροχρόνια ανέργους, επιδοτούμε ασφαλιστικές εισφορές κλπ. Παίρνουμε μία σειρά από μέτρα.

Υπάρχουν, πράγματι, ελλείψεις, αλλά εδώ και πολλά χρόνια οι κυβερνήσεις κάλυπταν τα κενά από μετακλήσεις εργαζομένων από τρίτες χώρες, ας πούμε βαλκανικές χώρες. Τέτοιος τομέας είναι οι εργάτες γης. Εδώ και χρόνια υπάρχουν μετακλήσεις και μπορούν να γίνουν μετακινήσεις μέχρι 150 χιλιάδες άτομα, ετησίως.

Μέχρι στιγμής, επισήμως, έρχονται πράγματι στην Ελλάδα, πληρώνοντας τις σχετικές ασφαλιστικές εισφορές, περίπου 50 χιλιάδες εργάτες γης, που πάνε σε διάφορες περιοχές, ακόμα και σε περιοχές που έχουν υψηλή ανεργία διότι οι δικοί μας άνεργοι, στις συγκεκριμένες περιοχές, δεν θέλουν να δουλέψουν σε αυτό τον κλάδο.

Αυτό συμβαίνει στις ΗΠΑ και σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες και δεν κατηγορώ κανέναν. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο επιχειρούμε να δούμε τι θα κάνουμε, να ισορροπήσουμε ανάμεσα στην ανάγκη για κάλυψη, πρωτίστως, των αναγκών των Ελλήνων ανέργων και από την άλλη πλευρά τη στήριξη της εθνικής οικονομίας και ειδικά ορισμένων κλάδων οι οποίοι έχουν μία δυναμική και για αυτό το λόγο ζητούν και παραπάνω εργαζόμενους.

Αυτή είναι η προσπάθεια που κάνουμε και επιχειρούμε να λύσουμε το πρόβλημα σε συντονισμό με τα συναρμόδια Υπουργεία, ιδιαίτερα του Υπουργείου Μετανάστευσης. Σε αυτό το πλαίσιο, λαμβάνοντας υπόψιν ότι ζούμε σε μία συνεχώς μεταβαλλόμενη πραγματικότητα, επιχειρούμε να επανατοποθετούμαστε
βλέποντας πως εξελίσσονται τα πράγματα.

– Θα φτάσει η Ελλάδα, κάποια στιγμή, ειδικά στον τομέα του τουρισμού που είναι το ένα τέταρτο του ΑΕΠ, να επιδοτεί την εργασία και όχι την ανεργία, όπως κάνουν στην Ισπανία, για παράδειγμα; Εδώ, εκτός σεζόν έχουμε το φαινόμενο οι εργαζόμενοι στον τουρισμό να μαζεύουν ελιές ή να δουλεύουν σε μπαρ και να έχουν μαύρη εργασία.

Αυτό επιδιώκουμε να κάνουμε, τόσο με προγράμματα ενεργητικών πολιτικών
απασχόλησης με επιδότηση για πρόσληψη ανέργων και ιδιαίτερα νέων. Έχουμε,
επίσης ειδικό πρόγραμμα για κάλυψη ασφαλιστικών εισφορών που λειτούργησε πολύ καλά και με μεγάλο ενδιαφέρον. Αλλά προφανώς επιδιώκουμε να έχουμε μία πολιτική, η οποία θα μετατρέπει τον άνεργο σε εργαζόμενο. Σας είπα το σύστημα των προσφορών. Σας είπα το επίδομα εργασίας.

Είμαστε σε επαφή με όλους τους κλάδους, προκειμένου να βλέπουμε τα κενά και μέσω του εκσυγχρονισμού της Δημόσιας Υπηρεσίας Απασχόλησης να καλύπτουμε αυτά τα κενά με ένα πιο αποτελεσματικό τρόπο. Ένα από τα όπλα που προσπαθούμε να έχουμε στη διάθεσή μας, είναι οι αναβαθμισμένες δεξιότητες.

Συνοψίζω, είμαστε σε μία χώρα, μέσα σε μία πολύ δύσκολη περίοδο λόγω και της ενεργειακής κρίσης, όπου μειώσαμε την ανεργία κατά 5 ποσοστιαίες μονάδες. Δεν έτυχε, πέτυχε η συνολική οικονομική πολιτική της κυβέρνησης, αλλά παραμένουν ακόμα πολύ σημαντικές ανισορροπίες. Τις έχουμε εντοπίσει και προσπαθούμε να τις αντιμετωπίσουμε τόσο μέσω προγραμμάτων της ΔΥΠΑ όσο και μέσω αναθεώρησης της συνολικής επιδοματικής πολιτικής, προκειμένου να διευκολύνουμε τους ανέργους να βρουν εργασία.

Οι δεξιότητες ήταν μία πολιτική υποβαθμισμένη επί πολλά χρόνια στην Ελλάδα. Επιχειρούμε να αναβαθμίσουμε τις δεξιότητες, ώστε να είναι όπλο των ανέργων και των εργαζομένων για το μέλλον.