Φόβοι για έκτακτη ανάγκη φυσικού αερίου “στοιχειώνουν” την Ευρώπη

Δεν είναι ένας καλοκαιρινός καύσωνας που κάνει τους Ευρωπαίους ηγέτες και τις επιχειρήσεις να… ιδρώνουν αλλά οι φόβοι ότι η χειραγώγηση των προμηθειών φυσικού αερίου από τη Ρωσία θα οδηγήσει την Ηπειρο σε οικονομική και πολιτική κρίση τον επόμενο χειμώνα. Ή, στη χειρότερη περίπτωση, ακόμη νωρίτερα, αν η Ρωσία διακόψει ξαφνικά το φυσικό αέριο.

Το Associated Press αναλύει τι πρέπει να γνωρίζετε για το παιχνίδι της ενεργειακής πίεσης που σχετίζεται με τον πόλεμο στην Ουκρανία:

Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν προειδοποίησε την Τετάρτη ότι οι χώρες-μέλη και η ευρωπαϊκή βιομηχανία πρέπει να είναι έτοιμες για την περίπτωση που η Ρωσία διακόψει εντελώς τις ήδη περιορισμένες προμήθειες φυσικού αερίου. Αυξάνονται οι φόβοι ότι ο αγωγός Nord Stream 1 που συνδέει τη Ρωσία με τη Γερμανία κάτω από τη Βαλτική Θάλασσα δεν θα επανεκκινήσει μετά από μια προγραμματισμένη διακοπή λειτουργίας συντήρησης αργότερα αυτόν τον μήνα.

Η Ρωσία έχει ήδη μειώσει τις προμήθειες φυσικού αερίου σε δώδεκα χώρες της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας, της μεγαλύτερης οικονομίας του μπλοκ των 27 χωρών, που εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τη τη Ρωσία για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και την τροφοδοσία των βιομηχανιών τους. Η περικοπή οδήγησε επιχειρηματικούς αλλά και πολιτικούς ηγέτες να κατηγορήσουν την Ρωσία ότι τιμωρεί την Ευρώπη για την υποστήριξή της στην Ουκρανία, στην οποία η Ρωσία εισέβαλε πριν από τέσσερις μήνες.

Ο ρωσικός κρατικός ενεργειακός κολοσσός Gazprom μείωσε τις προμήθειες μέσω του αγωγού Nord Stream 1 που περνά κάτω από τη Βαλτική Θάλασσα από τη Ρωσία στη Γερμανία — τον σημαντικότερο αγωγό φυσικού αερίου της Ευρώπης — κατά 60%. Οι προμήθειες στην Ιταλία έχουν μειωθεί στο μισό. Η Γερμανία βασίζεται στη Ρωσία για το 35% των εισαγωγών φυσικού αερίου της. Ιταλία για 40%.

Η Ευρώπη προσπαθεί να γεμίσει τα αποθέματά της φυσικού αερίου ενόψει του χειμώνα. Οι υπηρεσίες και επιχειρήσεις κοινής ωφελείας γεμίζουν τα αποθέματα κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, όταν, υπό φυσιολογικές συνθήκες, μπορούν να αγοράσουν φθηνότερο φυσικό αέριο και στη συνέχεια να αντλήσουν από αυτά τα αποθέματα κατά τη διάρκεια του χειμώνα καθώς αυξάνεται η ζήτηση θέρμανσης. Οι τρέχουσες μειώσεις θα καταστήσουν την επαναπλήρωση της αποθήκευσης πιο δύσκολη και δαπανηρή.

Η μείωση του ενεργειακού εφοδιασμού έχει φέρει πιο κοντά το φάσμα της πλήρους διακοπής του ρωσικού αερίου που θα καθιστούσε αδύνατο για την Ευρώπη να προμηθευτεί όλα τα καύσιμα που χρειάζεται για τον επόμενο χειμώνα. Το φυσικό αέριο χρησιμοποιείται από πολλές ενεργοβόρες βιομηχανίες που αντιμετωπίζουν ήδη υψηλότερο κόστος γεγονός που έχει συμβάλει στην επιβράδυνση της ευρωπαϊκής οικονομίας.

Αυτήν τη στιγμή, οι υπόγειες εγκαταστάσεις αποθήκευσης της Ευρώπης είναι γεμάτες κατά 60%. Η τελευταία πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι κάθε χώρα να φτάσει στο 80% έως την 1η Νοεμβρίου

Οι οικονομολόγοι Holger Schmieding και Salomon Fiedler της πολυεθνικής τράπεζας Berenberg λένε ότι εάν η Ρωσία δεν ξαναρχίσει τις παραδόσεις μέσω του Nord Stream 1 μετά τις 24 Ιουλίου, τότε η ΕΕ «θα είναι πιθανότατα άδεια από αποθέματα στο τέλος του χειμώνα. Για να είναι εξασφαλισμένη, θα πρέπει να γίνει πριν κάποιου είδους περιορισμένης διανομής με δελτίο»

Συν τοις άλλοις, μια έκρηξη και πυρκαγιά στο τερματικό σταθμό εξαγωγών στο Freeport του Τέξας, έθεσε εκτός σύνδεσης το 1/5 της εξαγωγικής ικανότητας των ΗΠΑ για μήνες προκαλώντας ένα ακόμα ”πονοκέφαλο” στις αγορές φυσικού αερίου. Οι περισσότερες από τις εξαγωγές του τερματικού σταθμού προορίζονταν για την Ευρώπη, είπε η Rystad Energy.

Η ΕΕ, η οποία πριν από τον πόλεμο λάμβανε περίπου το 40% του φυσικού της αερίου από τη Ρωσία, σχεδιάζει να μειώσει τις εισαγωγές κατά τα 2/3 μέχρι το τέλος του έτους και να καταργήσει εξ ολοκλήρου το ρωσικό φυσικό αέριο έως το 2027. Το μπλοκ έχει ήδη πει ότι θα σταματήσει τον ρωσικό άνθρακα τον Αύγουστο και το μεγαλύτερο μέρος του ρωσικού πετρελαίου σε έξι μήνες. Ο στόχος είναι να μειωθούν τα 850 εκατομμύρια δολάρια ημερησίως που η Ρωσία αποκόμιζε από τις πωλήσεις πετρελαίου και φυσικού αερίου στην Ευρώπη πριν από την έναρξη του πολέμου.

Για να αντισταθμίσουν τις μειωμένες ρωσικές προμήθειες, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και οι επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας αγόρασαν ακριβό υγροποιημένο φυσικό αέριο ή LNG από τις Ηνωμένες Πολιτείες που παραδίδεται με πλοίο, σε αντίθεση με το αέριο που έρχεται με αγωγό από τη Ρωσία και είναι συνήθως φθηνότερο. Ωστόσο, ο πόλεμος εκτόξευσε τις τιμές της ενέργειας, πυροδοτώντας πληθωρισμό ρεκόρ στην Ευρώπη και βοηθώντας στη διατήρηση μιας σταθερής ροής εσόδων για τη Ρωσία.

Υπάρχουν προσπάθειες για την απόκτηση περισσότερου φυσικού αερίου από τη Νορβηγία και το Αζερμπαϊτζάν, ενώ η ταχεία ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) και η εξοικονόμηση ενέργειας αναμένεται να διαδραματίσουν μικρότερο ρόλο. Η Γερμανία, η οποία δεν διαθέτει τερματικούς σταθμούς εισαγωγής LNG, εισάγει τέσσερις πλωτούς τερματικούς σταθμούς, δύο από τους οποίους αναμένεται να λειτουργήσουν φέτος.

Παρά την εστίαση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, η κρίση ωθεί τις χώρες πίσω στα ορυκτά καύσιμα καθώς Την Τετάρτη, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε πρόταση για τον ορισμό του φυσικού αερίου ως περιβαλλοντικά βιώσιμης ενέργειας, αποθαρρύνοντας τους περιβαλλοντολόγους και διευκολύνοντας τους ιδιώτες επενδυτές να επενδύσουν χρήματα σε έργα που σχετίζονται με το φυσικό αέριο.

Η Γερμανία βιάζεται να εφαρμόσει νομοθεσία για την επανεκκίνηση των σταθμών ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα ως προσωρινό μέτρο, παρά τα σχέδια για εξ ολοκλήρου εξόδο από τον άνθρακα έως το 2030. Οι αξιωματούχοι έχουν επίσης προτρέψει τους Γερμανούς να εξοικονομήσουν ενέργεια.

Η ολλανδική κυβέρνηση λέει ότι θα επιτρέψει στους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα να λειτουργήσουν ξανά με πλήρη δυναμικότητα για την εξοικονόμηση φυσικού αερίου που διαφορετικά θα καίγονταν για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.

Η ελληνική κυβέρνηση παρουσίασε την Τρίτη το σχέδιο της για την αντιμετώπιση του χειμώνα χωρίς ρωσικό φυσικό αέριο. Τα μέτρα που εξετάζονται περιλαμβάνουν την εξασφάλιση φορτίων υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG), τη διασφάλιση αποθεμάτων λιγνίτη και νερού στα υδροηλεκτρικά, την λειτουργία μονάδων φυσικού αερίου με ντίζελ.

Η ασφάλεια για το φυσικό αέριο της Ευρώπης είναι εύθραυστη παρά όλα αυτά τα μέτρα. Τερματικά εξαγωγής υγροποιημένου αερίου σε χώρες παραγωγής ενέργειας όπως οι Η.Π.Α. και το Κατάρ δουλεύουν πυρετωδώς, που σημαίνει ότι η Ευρώπη υποβάλλει προσφορές εναντίον ασιατικών χωρών για πεπερασμένες προμήθειες.

Η Gazprom λέει ότι χρειάστηκε να περικόψει τις ροές προς την Ευρώπη μέσω του Nord Stream 1 επειδή οι δυτικές κυρώσεις καθήλωσαν ένα βασικό κομμάτι του εξοπλισμού στον Καναδά, όπου είχε μεταφερθεί για συντήρηση. Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις δεν την πιστεύουν και θεωρούν ότι οι μειώσεις έγιναν για πολιτικούς λόγους.

Τα βήματα της Gazprom εκτόξευσαν τις τιμές του φυσικού αερίου απότομα μετά την πτώση τους στον απόηχο της χειμερινής περιόδου θέρμανσης. Αυτό αυξάνει τα έσοδα για τη Ρωσία σε μια εποχή που δέχεται πιέσεις από τις δυτικές οικονομικές κυρώσεις και προσθέτει άγχος στην Ευρώπη καθώς αυτή παρέχει στην Ουκρανία πολιτική και στρατιωτική υποστήριξη.

Οι ελιγμοί της Gazprom μπορούν επίσης να θεωρηθούν ως μέσο πίεσης κατά των δυτικών κυρώσεων και ως αποτρεπτικός παράγοντας για την επιβολή περαιτέρω κυρώσεων.

Η Γερμανία και η Ιταλία είδαν τις προμήθειες τους να μειώνονται τη στιγμή που οι ηγέτες τους μαζί με τον Γάλλο Πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν βρέθηκαν στο Κίεβο για να συναντήσουν τον Πρόεδρο Ζελένσκι και να υποστηρίξουν το καθεστώς υποψήφιας χώρας προς ένταξη στην ΕΕ για την Ουκρανία.

«Η μείωση των ροών του Nord Stream 1 προς την Ευρώπη είναι ξεκάθαρα μια προσπάθεια του Πούτιν να σταματήσει τις προσπάθειες της Ευρώπης να δημιουργήσει αποθέματα φυσικού αερίου μέσα στο καλοκαίρι», δήλωσε ο Tim Ash, ανώτερος στρατηγικός αναλυτής αναδυόμενων αγορών στο BlueBay Asset Management.

Αυτό μοιάζει απίθανο επειδή η νομοθεσία της ΕΕ επιβάλλει στις κυβερνήσεις να μεριμνούν για περιορισμούς φυσικού αερίου στη βιομηχανία, έτσι ώστε να εξοικονομούν σπίτια, σχολεία και νοσοκομεία. Οι χώρες που έχουν έλλειψη φυσικού αερίου μπορούν επίσης να ζητήσουν βοήθεια από άλλες που μπορεί να είναι σε καλύτερη κατάσταση, αν και αυτό εξαρτάται από τις κατάλληλες συνδέσεις με αγωγούς.

Το μειονέκτημα της περιορισμένης διανομής με δελτία θα ήταν οι βιομηχανικές περικοπές και διακοπές λειτουργίας που θα μπορούσαν να κοστίσουν θέσεις εργασίας και ανάπτυξη σε μια οικονομία που ήδη συμπιέζεται από τον υψηλό πληθωρισμό και θα μπορούσε να οδηγηθεί σε ύφεση.

Εν τω μεταξύ, μια πλήρης διακοπή θα μπορούσε να εκτοξεύσει τις ήδη υψηλές τιμές του φυσικού αερίου στα ύψη προς το ρεκόρ των 206 ευρώ ανά μεγαβατώρα από τις 7 Μαρτίου, τροφοδοτώντας περαιτέρω τον πληθωρισμό. Στις αρχές του 2021, προτού η Ρωσία συγκεντρώσει στρατεύματα στα σύνορα με την Ουκρανία, το φυσικό αέριο άμεσης παράδοσης κόστιζε περίπου 19 ευρώ ανά μεγαβατώρα.