Δημήτρης Πατώκος: Η COLUMBIA παρουσιάζει…

Ο κύριος Τάκης (Βήτα) Λαμπρόπουλος δε μένει πια εδώ…

Η ψυχή της Columbia για δεκαετίες, της πιο επιδραστικής, στον ελλαδικό χώρο, δισκογραφικής εταιρείας, ένας άνθρωπος με όραμα, έφυγε πλήρης ημερών και έργου ανεκτίμητου! Κι αυτή είναι μια είδηση που δεν επιτρέπεται να περάσει απαρατήρητη! Να μην αποτελέσει μια αφορμή να αναδείξουμε, έστω και αργά, ποιοι άνθρωποι, εταιρειάρχες (επιβάλλεται εδώ και μια ξεχωριστή μνεία και στον Αλέκο Πατσιφά της LYRA) και παραγωγοί, από την δική τους καίρια θέση, κατόρθωσαν να αναβαθμίσουν το νεοελληνικό τραγούδι μας, από ερημικό τοπίο τουριστικής εκμετάλλευσης σε πολιτισμικό αγαθό υψηλής αισθητικής και ανεκτίμητης αξίας! Το γεγονός ότι η είδηση αυτή δεν έλαβε την δημοσιότητα που της αναλογούσε, ακόμα και ως εκτόνωση, ως διέξοδος από μια καταιγιστική επικαιρότητα, φανερώνει ότι η λήθη παραμένει αγαπημένο μας άθλημα και η αληθινή τέχνη περιττή πολυτέλεια σε δύσκολους καιρούς…

Χωρίς διάθεση εξιδανικευτικής υπερβολής, ο Τάκης Β. Λαμπρόπουλος έχτισε την εγχώρια εμβληματική μας δισκογραφία με κάθε λιθαράκι, κάθε στίχο, κάθε μελωδία, κάθε δίσκο. Διέθετε έμπνευση και άποψη. Αυθεντική παιδεία. Μια κουλτούρα που σήμερα εκκωφαντικά απουσιάζει. Ανέλαβε τα ηνία της δισκογραφικής εταιρείας το 1958, σε ηλικία μόλις 28 ετών, από τον θείο του, Θεμιστοκλή Λαμπρόπουλο. Άλλωστε, η γνωστή οικογένεια Λαμπροπούλου, που είχε καταξιωθεί μέσα από το περίφημο πολυκατάστημα και τις εισαγωγές διαφόρων ειδών («διαλέγουμε πριν από σας για σας!»), είχε αναπτύξει επιχειρηματική δράση και στον τομέα της δισκογραφίας, με έμφαση στο ελαφρό και ελαφρολαϊκό τραγούδι.

Στις ετικέτες Columbia και His master’s voice, με τα χαρακτηριστικά σήματα που δέσποζαν στα εξώφυλλα των δίσκων – αληθινά εικαστικά έργα τέχνης! – ως εγγύηση μοναδικής ποιότητας, ηχογραφήθηκαν όλα σχεδόν τα αριστουργήματα του νεότερου πολιτισμού μας! Δίσκοι πρωτοποριακοί για την εποχή τους, έδωσαν σάρκα και οστά στο λεγόμενο έντεχνο τραγούδι! Ανέκαθεν φανταζόμουν τα έργα του Μόραλη, του Σταθόπουλου, του Τσαρούχη και του Εγγονόπουλου στους πολυτελείς φακέλους δίσκων 33 και 45 στροφών, πολύχρωμα και εντυπωσιακά να ντύνουν μουσικά έργα περιωπής και να κοσμούν τις βιτρίνες, τους τοίχους και τις προθήκες των αμέτρητων δισκοπωλείων εκείνης της εποχής!

Με αστείρευτο κέφι, γεμάτος νέες ιδέες και διάθεση για ριζική ανανέωση του εγχώριου τραγουδιού μας, ο Τάκης Λαμπρόπουλος έδωσε μια πρωτοφανή ώθηση στην εταιρεία. Καθιέρωσε το διαφημιστικό ημίωρο των δισκογραφικών εταιρειών στο ραδιόφωνο! Οι παλαιότεροι θυμούνται ότι, για πολλά χρόνια, ως σήμα της Columbia ακουγόταν η εισαγωγή της «Συννεφιασμένης Κυριακής» του Βασίλη Τσιτσάνη. Καθιέρωσε τη σειρά «Πρώτη εκτέλεση» για όλους τους συνθέτες, με τα χαρακτηριστικά μαύρα εξώφυλλα, προκειμένου να διαφυλάξει το κύρος των αυθεντικών ηχογραφήσεων της εταιρείας του. Και ασφαλώς, επανέφερε δυναμικά στο προσκήνιο το ρεμπέτικο τραγούδι με τις επανεκτελέσεις παραγνωρισμένων τραγουδιών, πρωτίστως του γενάρχη των τραγουδοποιών Μάρκου Βαμβακάρη!..

Με το σήμα της Columbia, ο Μάνος Χατζιδάκις ηχογράφησε τα κλασικά και ανεκτίμητα κληροδοτήματά του, την προίκα του νεότερου πολιτισμού μας, με την αίγλη της γενιάς του 30: Τους Όρνιθες. Το χαμόγελο της Τζοκόντα. Τον Ματωμένο γάμο. Το Παραμύθι χωρίς όνομα. Την Μυθολογία. Τον Καπετάν Μιχάλη. Τις Πασχαλιές μέσα από τη νεκρή γη. Τους Δεκαπέντε Εσπερινούς. Της γης το χρυσάφι. Την Αθανασία…

Με το σήμα της His master’s voice, (και το χαρακτηριστικό σκυλάκι που αφουγκράζεται το γραμμόφωνο!), ο Μίκης Θεοδωράκης πραγματοποίησε την δική του πνευματική επανάσταση. Έθεσε την λαϊκότητα του τραγουδιού σε νέες βάσεις. Μετέφερε με τις ευλογίες και την αμέριστη στήριξη του Λαμπρόπουλου τον λόγο του Βάρναλη και του Λειβαδίτη στα πλατιά λαϊκά ακροατήρια: Το Τραγούδι του νεκρού αδερφού. Η Ρωμιοσύνη. Ο Επιτάφιος. Τα 6 θαλασσινά φεγγάρια. Το Μαουτχάουζεν (με μία αγγελική Μαρία Φαραντούρη!). Η Όμορφη πόλη. Η γειτονιά των αγγέλων… Και πάνω από όλα, το Άξιον εστί! Το φαντάζεστε; Στα μέσα της δεκαετίας του 60, διπλός δίσκος, με συμφωνικά μέρη, λαϊκά τραγούδια, ολόκληρη ορχήστρα και μπουζούκια! Με σολίστ έναν βαρύτονο και έναν τραγουδιστή λαϊκών και ρεμπέτικων τραγουδιών! Ποιος παραγωγός θα αναλάμβανε τέτοιο οικονομικό κόστος, ποιος θα αποτολμούσε ένα τέτοιο εγχείρημα, με αμφίβολη εμπορική απήχηση, απέναντι σε ένα αμύητο, απροετοίμαστο κοινό; Ο Τάκης Λαμπρόπουλος το τόλμησε!…

Για πρώτη φορά, στους δίσκους της Columbia, o ακριβός ποιητικός λόγος του Γιώργου Σεφέρη, του Γιάννη Ρίτσου, του Νίκου Γκάτσου και του Οδυσσέα Ελύτη παντρεύτηκε με εμπνευσμένες μελωδίες και αβίαστα πέρασε στα χείλη του κόσμου! Και κάνουμε λόγο για γάμο από έρωτα σφοδρό, όχι κανένα εξ ανάγκης συνοικέσιο!

Από την παλαιότερη γενιά, ο Βασίλης Τσιτσάνης αξιώθηκε με μία δεύτερη, λαμπρή καριέρα. Ηχογράφησε τα ιστορικά «Κλειδιά» του, με άρτιες επανεκτελέσεις πρώτης γραμμής κι έβαλε πλώρη για νέα τραγούδια στο «Σκοπευτήριο»!

Εδώ, στην Columbia, με ακούσματα πρωτόγνωρα και προχωρημένες για την εποχή τους ενορχηστρώσεις, ξεκίνησαν την πορεία τους κι έγραψαν με το προσωπικό τους στυλ την δική τους ξεχωριστή Ιστορία, ο Σταύρος Ξαρχάκος, ο Δήμος Μούτσης και ο Λουκιανός Κηλαηδόνης. Ας επιτραπεί, αναφορικά με τον πρώτο, η απλή τιμητική μνεία σε τρία μουσικά έργα: «Νυν και αεί», «Η συμφωνία της Γιάλτας και της πικρής αγάπης τα τραγούδια» και «Θρήνος για τον Ιγνάθιο Σαντσέθ Μεχίας». Με μια βαθιά υπόκλιση έκδηλου και διαχρονικού θαυμασμού…

Ο Γιάννης Μαρκόπουλος, με το κίνημα «επιστροφή στις ρίζες», διαμόρφωσε έναν ήχο πρωτοποριακό, που πάντρευε την λαϊκή μουσική με τον ηλεκτρισμό και την παράδοση, πάνω σε στίχους επιτακτικούς για μια φορτισμένη εποχή, με δίσκους όπως η «Ιθαγένεια» σε ποίηση Κ.Χ Μύρη, η «Θητεία» του Μάνου Ελευθερίου και το «Οροπέδιο» σε ποίηση Μιχάλη Κατσαρού. Παράλληλα, ο Χρήστος Λεοντής, με τα έργα του «Αχ έρωτα!» και το «Καπνισμένο τσουκάλι», κατέθεσε τις πιο ακριβές και εμπνευσμένες δημιουργίες στην μακροχρόνια πορεία του!

Θέλετε και συνέχεια; Ο Νίκος Ξυλούρης ερμήνευσε τα «Ριζίτικα». Η Βίκυ Μοσχολιού ευλογήθηκε με ένα ζηλευτό ρεπερτόριο, μεταξύ άλλων, πλάι στον Γιώργο Ζαμπέτα και τον Απόστολο Καλδάρα. Ο Άκης Πάνου με τον Στράτο Διονυσίου αλλά και ο Γρήγορης Μπιθικώτσης με τον Κώστα Βίρβο ανυψώσαν την ποιότητα του λαϊκού μας τραγουδιού. Ο Μανώλης Μητσιάς πήρε μια σκεπτόμενη γενιά από ο χέρι και την οδήγησε σε αμέτρητα υπέροχα τραγούδια, χωρίς ποτέ να υποχωρήσει από τα υψηλά ποιοτικά του κριτήρια. Η Δήμητρα Γαλάνη επανοριοθέτησε το ερωτικό τραγούδι με τον αισθαντικό ήχο του Γιώργου Χατζηνάσιου, ωστόσο δεν επαναπαύθηκε, αναζητώντας δημιουργικά την προσωπική της ταυτότητα. Ο Γιάννης Λογοθέτης με τον Θέμη Ανδρεάδη και τον Δημήτρη Πουλικάκο άνοιξαν τον δρόμο για ένα σατιρικό τραγούδι με χιούμορ και στίχο αρκούντως αιχμηρό. Ο Ευγένιος Σπαθάρης αποτύπωσε σε 45άρια με υπέροχα εξωφυλλάκια, τις θρυλικές παραστάσεις του Καραγκιόζη…
Και οι αναφορές είναι απλά ενδεικτικές! Δίσκοι όπως τα «Μικροαστικά», η «Τετραλογία», το «Ένα μεσημέρι», οι «Δροσουλίτες», «Το μεγάλο μας τσίρκο», ο «Ερωτόκριτος», ο «Τροπικός της Παρθένου», το «Διόνυσε καλοκαίρι μας», το «Παρών», το «Σαββατόβραδο», «Ο Στρατής θαλασσινός ανάμεσα στους αγάπανθους», ο «Θεσσαλικός κύκλος», θα περιποιούν πάντα τιμή στην ιστορική αυτή εταιρεία. Ωστόσο, πώς θα μπορούσαν τα περισσότερα να αναφερθούν έστω μόνο ονομαστικά, στο ασφυκτικό πλαίσιο ενός άρθρου;

Ο Φώτης Απέργης υπήρξε ο μόνος δημοσιογράφος που ευτύχησε να σπάσει την πολυετή σιωπή του Τάκη Λαμπρόπουλου και να συνομιλήσει μαζί του, σε μια συνέντευξη-ποταμό, που μεταδόθηκε πριν από δυο χρόνια, στο Β’ Πρόγραμμα: «Φαντασθείτε εκείνη την περίοδο έναν νέο από αστική, αυτοδημιούργητη οικογένεια, να ασχολείται με το έργο δύο αριστερών, του Θεοδωράκη και του Ρίτσου, να εμπιστεύεται τον Μανώλη Χιώτη και την ερμηνεία σε έναν λαϊκό τραγουδιστή όπως ο Μπιθικώτσης. Ήταν επαναστατικό αυτό που έκανε τότε, δημιουργώντας εκείνο που αποκαλούμε έντεχνο τραγούδι, και μάλιστα μου είχε τονίσει ότι θεώρησε εξαρχής πως η κίνησή του αυτή θα είχε εμπορική επιτυχία. Ήταν ο πρώτος που έφερε κοντά την αριστερή διανόηση εκείνης της εποχής με τον αστικό κόσμο και τους λαϊκούς ερμηνευτές» αναφέρει χαρακτηριστικά .

Κάποιες ειδήσεις κρύβουν την δική τους συμβολική και ιστορική σημασία. Το θέμα είναι ότι δεν μας αξίζει να λησμονούμε! Αλλά να αποτίουμε φόρο τιμής όπου δει…
Ο κύριος Τάκης Β. Λαμπρόπουλος δεν συνέπεσε με την άνοιξη του νεοελληνικού μας τραγουδιού. Υπήρξε ο ίδιος η άνοιξη αυτή! Αυτοπροσώπως!

ΥΓ. Στα «Νέα» του Σαββάτου, η είδηση της αποδημίας ήταν ένα μονόστηλο στις τελευταίες σελίδες! Στις μονότονα αναπαραγόμενες πληροφορίες, αλιευμένες από το διαδίκτυο γινόταν αναφορά σε δυο δίσκους! Ο ένας εκ των δυο («Ο Μεγάλος ερωτικός») δεν ανήκε καν στον εκτενέστατο κατάλογο των δημοφιλέστατων έργων της Columbia! Αβλεψία ασυγχώρητη, στα όρια της απρέπειας! Ευτυχώς, υπήρξε επανόρθωση, με ένα κάπως εκτενές ρεπορτάζ στο φύλλο της Δευτέρας…