Η Ουγγαρία και η Πολωνία μπλόκαραν τον προϋπολογισμό 2021-2027 και το ταμείο ανάκαμψης σε συνάντηση πρεσβευτών χωρών της ΕΕ τη Δευτέρα, λόγω ρήτρας για πρόσβαση στα χρήματα υπό όρους με βάση την τήρηση του κράτους δικαίου.
Οι κυβερνήσεις εθνικιστών στη Βουδαπέστη και στη Βαρσοβία αντιτίθενται στη σύνδεση των χρημάτων με τον σεβασμό προς την τήρηση του κράτους δικαίου, καθώς είναι αντιμέτωπες με επίσημε έρευνα της ΕΕ περί υπονόμευσης της ανεξαρτησίας των δικαστηρίων, των ΜΜΕ και των ΜΚΟ.
«Περιμένουμε νέες προτάσεις που θα συνάδουν με τις συνθήκες της ΕΕ και, δεύτερον, θα συμπλέουν με τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου (αποφάσεις) από τον Ιούλιο, όταν συμφωνήθηκε ο προϋπολογισμός της ΕΕ» είπε στο κρατικό ραδιόφωνο ο Πιοτρ Μίλερ, εκπρόσωπος της πολωνικής κυβέρνησης.
Οι δύο χώρες κινδυνεύουν να χάσουν πρόσβαση σε δεκάδες δισ. ευρώ σε κονδύλια της ΕΕ εάν η σύνδεση αυτή, που παρουσιάστηκε από τους ηγέτες της ΕΕ τον Ιούλιο και ενισχύθηκε από το Ευρωκοινοβούλιο, παραμείνει.
Επικαλούμενη άτομο κοντά στην κυβέρνηση στη Βαρσοβία, η Dziennik Gazeta Prawna ανέφερε πως η Πολωνία γνωρίζει ότι είναι αδύνατη η κατάργηση της σύνδεσης, μα θα καλωσόριζε σενάρια για «αμβλυνθεί» ο μηχανισμός που συνδέει τη χρηματοδότηση με την τήρηση.
Μια από τις πολωνικές προτάσεις είναι η Επιτροπή να απαιτεί ομοφωνία εάν θέλει να μπλοκάρει τις πληρωμές σε μια χώρα- μέλος.
Εφόσον η Ουγγαρία έχει συμμαχήσει με την Πολωνία στην αντιπαράθεσή της με τις Βρυξέλλες- στο σενάριο που οραματίζεται η Βαρσοβία- αυτό στην πράξη θα καθιστούσε αδύνατη την ενεργοποίηση της σύνδεσης μεταξύ πληρωμών της ΕΕ και τήρηση του κράτους δικαίου. Ουγγροπολωνικό βέτο σημαίνει πως τα χρήματα για την οικονομική ανάκαμψη όλων των χωρών της ΕΕ από την ύφεση η οποία προκλήθηκε από την πανδημία Covid-19 θα καθυστερήσουν. Αρχικά σχεδιαζόταν να αρχίσουν να διοχετεύονται από τα μέσα του 2021.
Τα μέλη της ΕΕ θα συζητήσουν περαιτέρω βήματα την Πέμπτη. Η Πολωνία παρουσίασε το βέτο της Δευτέρας ως την έναρξη μιας συζήτησης με σκοπό την επίτευξη συμβιβασμού.
Η αντιπαράθεση αυτή θα αποτελέσει το κορυφαίο ζήτημα συζήτησης κατά τη συνεδρίαση των επικεφαλής των κυβερνήσεων της ΕΕ μέσω τηλεδιάσκεψης την Πέμπτη, ωστόσο, όπως αναφέρεται σε δημοσίευμα του Politico, ανώτεροι αξιωματούχοι προειδοποιούσαν πως δεν ανέμεναν επίλυση του ζητήματος άμεσα- ενώ άλλοι θεωρούσαν πιθανή μια «ανοιχτή» καθυστέρηση καθώς οι χώρες της ΕΕ πλήττονται από το δεύτερο κύμα της πανδημίας, με πολλές χώρες σε διάφορες μορφές lockdown.
Σύμφωνα με το Politico πολλοί διπλωμάτες και αξιωματούχοι αποδίδουν την ευθύνη κυρίως στον Ούγγρο πρωθυπουργού Βίκτορ Ορμπάν, που έχει καταφερθεί πολλές φορές κατά της ΕΕ και των θεσμών της. «Είμαστε σε σταυροδρόμι και κανείς δεν ξέρει πού πηγαίνει αυτό. Ξέρουμε μόνο ότι το συνολικό πακέτο δεν μπορεί να εγκριθεί όσο δεν έχουμε τους Ούγγρους στο πλευρό μας…θα συνεχίσουμε με τις διαπραγματεύσεις αλλά κάποια στιγμή οι Ούγγροι θα πρέπει να δείξουν τα χαρτιά τους» τόνισε, προσθέτοντας πως, αν δεν συμβεί αυτό, θα υπάρχει μεγάλο πρόβλημα.
Η Ουγγαρία και η Πολωνία μπλόκαραν το πακέτο τη Δευτέρα, λόγω της αντίθεσής τους στον μηχανισμό με τον οποίο η ΕΕ θα μπορεί να κόβει τη χρηματοδότηση σε χώρες που παραβιάζουν το κράτους δικαίου υπό συγκεκριμένες συνθήκες. Αν και εγκρίθηκε με ειδική πλειοψηφία, η Ουγγαρία και η Πολωνία άσκησαν βέτο για να μπλοκάρουν ένα βήμα προς την οριστικοποίηση της αποκαλούμενης Απόφασης Ιδίων Πόρων, προαπαιτούμενο για να μπορεί η ΕΕ να δανειστεί χρήματα για το νέο ταμείο ανάκαμψης 750 δισ. ευρώ. Οι δύο χώρες επίσης έδειξαν πως συγκρατούν την πολιτική τους στήριξη για τον επταετή προϋπολογσμό 1,074 τρισ. ευρώ, που πρόκειται να αρχίσει την 1η Ιανουαρίου. Αξιωματούχοι τόνιζαν πως το πακέτο των συνολικά 1,8 τρισ. περιλαμβάνει δεκάδες δισ. για την Ουγγαρία και την Πολωνία, πρακτικά κατηγορώντας τη Βουδαπέστη και τη Βαρσοβία πως βλάπτουν τους ίδιους τους τους πολίτες.
Οι δύο χώρες αποτελούν μεγάλους αποδέκτες κονδυλίων της ΕΕ και έχουν πληγεί πολύ βαριά από το δεύτερο κύμα του κορονοϊού. Αξιωματούχοι και διπλωμάτες έλεγαν πως ο Ορμπάν εμφανιζόταν αμετάπειστος ακόμα και μετά από μια σειρά συναντήσεων και προσωπικών εκκλήσεων, που προέρχονταν από τη Γερμανίδα καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ, τον πρόεδρο του Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ και κορυφαίους αξιωματούχους από άλλες χώρες που έχουν πληγεί βαριά από τον κορονοϊό, όπως η Γαλλία, η Ιταλία, η Ισπανία και η Πορτογαλία.
Όπως αναφέρει το Politico, αξιωματούχοι τονίζουν πως εάν το αδιέξοδο συνεχιστεί το πρόβλημα θα είναι μεγάλο, λόγω πολύ περιορισμένου προϋπολογισμού. Επίσης, πρακτικά οι επιλογές είναι λίγες, καθώς, ακόμα και αν οι άλλες 27 χώρες έκαναν πίσω, ο επταετής προϋπολογισμός απαιτεί την έγκριση του Ευρωκοινοβουλίου, όπου ο αγώνας για τη διαμόρφωση του επίμαχου μηχανισμού για την τήρηση των νόμων ήταν σκληρός- και κάποιοι ευρωβουλευτές το αποδέχτηκαν μόνο κατόπιν πιέσεων και δισταγμών. Θεωρητικά το σχέδιο ανάκαμψης θα μπορούσε να υιοθετηθεί εκτός προϋπολογισμού ΕΕ, ως διακυβερνητική συμφωνία, ωστόσο αξιωματούχοι της Κομισιόν εξέτασαν αυτό το ενδεχόμενο την προηγούμενη άνοιξη και το απέρριψαν ως πολύ πολύπλοκο και χρονοβόρο.
Πολλές κυβερνήσεις και θεσμοί της ΕΕ έχουν επανειλημμένα διαμαρτυρηθεί για αυτό που βλέπουν ως αντίσταση από τη Βαρσοβία και τη Βουδαπέστη ως προς την τήρηση του κράτους δικαίου και άλλων θεμελιωδών αρχών της δημοκρατίας. Ωστόσο Ούγγροι και Πολωνοί αξιωματούχοι είπαν πως εκβιάζονται από τις Βρυξέλλες και αρνούνται να παραδοθούν μετά από χρόνια χρήσης άδικων κριτηρίων.
Γενικότερα, ο δρόμος είναι ακόμα μακρύς για να γίνει πραγματικότητα το πακέτο των 1,8 τρισ. ευρώ: Ο επταετής προϋπολογισμός θα χρειαστεί τη στήριξη του Ευρωκοινοβουλίου και την ομόφωνη στήριξη του Συμβουλίου πριν τεθεί σε εφαρμογή, ενώ η Απόφαση Ιδίων Πόρων χρειάζεται επίσης την ομόφωνη στήριξη του Συμβουλίου, πριν επικυρωθεί από τα εθνικά κοινοβούλια των χωρών- μελών.Ακόμα και αν βρεθεί προσωρινή πολιτική λύση στο Συμβούλιο με την Πολωνία και την Ουγγαρία, τα κοινοβούλιά τους θα έχουν την ευκαιρία να υποβάλουν πρακτικά βέτο στους διακανονισμούς για το ταμείο ανάκαμψης των 750 δισ. ευρώ, αυξάνοντας την πίεση στους διαπραγματευτές. Επίσης, εάν γίνουν πολλές παραχωρήσεις στην Ουγγαρία και την Πολωνία, άλλα κοινοβούλια μπορεί με τη σειρά τους να επιλέξουν να μην επικυρώσουν την Απόφαση Ιδίων Πόρων (πχ της Φινλανδίας).
(με πληροφορίες από Reuters, Politico)
