Αρχές του χρόνου, λίγο πριν η εξάπλωση του κορωνοϊού οδηγήσει σε κλείσιμο των συνόρων και περιορισμό των μετακινήσεων εντός της Ε.Ε., αξιωματικοί των ΜΑΤ, τεχνικοί και εμπειρογνώμονες του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη ταξίδεψαν υπό άκρα μυστικότητα σε Γαλλία και Γερμανία.
Αποστολή τους ήταν να συναντηθούν με ομολόγους τους στις δύο χώρες και να ενημερωθούν για τα αποτελέσματα της χρήσης καμερών στις στολές των αστυνομικών. Γαλλία και Γερμανία άλλωστε έχουν εξοπλίσει –η πρώτη εδώ και μήνες, η δεύτερη εδώ και δύο χρόνια– τους αστυνομικούς διαφόρων υπηρεσιών με φορητές κάμερες «σώματος» (body cameras) και έχουν δοκιμάσει στην πράξη την αποτελεσματικότητα ενός μέτρου, που τον Δεκέμβριο του 2019 εξήγγειλε και ο υπουργός Μιχάλης Χρυσοχοΐδης.
Η «Καθημερινή» μίλησε με στελέχη της Κατεχάκη που ταξίδεψαν σε Παρίσι και Βερολίνο και παρουσιάζει λεπτομέρειες του σχεδίου της ΕΛ.ΑΣ., εν αναμονή πάντως της τελικής γνωμοδότησης του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ).
Στην Ελλάδα, η συζήτηση για τη χρήση καμερών από αστυνομικούς ξεκίνησε στα τέλη του περασμένου έτους. Εν μέσω καταγγελιών για αυθαιρεσίες αστυνομικών (σ.σ. είχε μόλις γίνει η επεισοδιακή εκκένωση των καταλήψεων στο Κουκάκι), τα μέλη της Ενωσης Αστυνομικών Υπαλλήλων Θεσσαλονίκης απέστειλαν επιστολή στον κ. Χρυσοχοΐδη, ζητώντας του να τοποθετηθούν κάμερες στις στολές των αστυνομικών και τα περιπολικά. «Θα υπάρχει ακριβής αποτύπωση των πραγματικών περιστατικών και θα σταματήσει η προβολή αποσπασματικών εικόνων που ερμηνεύονται κατά το δοκούν, συντηρώντας έναν άδικο, αστικό μύθο εις βάρος μας», έγραφαν στην επιστολή τους. Ο κ. Χρυσοχοΐδης συμφώνησε με το αίτημα των συνδικαλιστών και αρχές του 2020 συγκρότησε την εξαμελή επιτροπή, ζητώντας από τα μέλη της να ταξιδέψουν στο εξωτερικό σε αναζήτηση «καλών πρακτικών». Τα στελέχη του υπουργείου ταξίδεψαν σε Γαλλία και Γερμανία, ενημερώθηκαν από τους Ευρωπαίους ομολόγους τους για τον τρόπο εφαρμογής του μέτρου και την αποτελεσματικότητά του και –όπως αποκαλύπτουν σήμερα στην «Κ»– κατέληξαν να υιοθετήσουν σχεδόν αυτούσιο το «γερμανικό μοντέλο» στη χρήση καμερών από τους αστυνομικούς. Τα τεχνικά χαρακτηριστικά των συσκευών που θα επιλεγούν έχουν ήδη καθοριστεί, ενώ σχετική γνωμοδότηση έχει εκδώσει η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα. Σε εκκρεμότητα αντίθετα παραμένει η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας επί των νομικών θεμάτων.
Ενημέρωση για λειτουργία
Τι προβλέπει το έως τώρα σχέδιο της ΕΛ.ΑΣ.; Θα χρησιμοποιηθούν δύο ειδών κάμερες, οι φορητές και οι κάμερες «σώματος». Οι πρώτες προβλέπεται να δοθούν σε αστυνομικούς των ΜΑΤ και της ΥΜΕΤ. Θα στηρίζονται σε ένα κοντάρι που θα κρατά ένας από τους αστυνομικούς της διμοιρίας και θα χρησιμοποιείται κυρίως σε περιπτώσεις μαζικών διαδηλώσεων. Θα ενεργοποιείται με απόφαση του επικεφαλής της αστυνομικής δύναμης και αμέσως το παρευρισκόμενο πλήθος θα ενημερώνεται για τη λειτουργία της κάμερας. Σε αντίθεση με όσα εφαρμόζονται στο εξωτερικό, η κάμερα θα έχει δυνατότητα απευθείας μετάδοσης της εικόνας στο κέντρο επιχειρήσεων της Αστυνομίας. Στη Γερμανία οι συγκεκριμένου τύπου κάμερες χρησιμοποιούνται μόνο από τις δυνάμεις καταστολής πλήθους και το ίδιο επελέγη να γίνει και στην Ελλάδα. Στη Γαλλία αντίθετα, μπορούν κατά περίπτωση να τις χρησιμοποιήσουν και στελέχη των υπηρεσιών ασφαλείας.
Στην πρώτη πιλοτική περίοδο εφαρμογής του μέτρου η ΕΛ.ΑΣ. θα προμηθευτεί ένα πολύ περιορισμένο αριθμό τέτοιων καμερών ούτως ώστε να ελεγχθεί στην πράξη η αποτελεσματικότητά τους. Θα είναι αδιάβροχες, αντικραδασμικές, ενώ θα έχουν και αντιχαρακτική προστασία. Σε περίπτωση απώλειας, η κάμερα θα απενεργοποιείται «κεντρικά», ενώ το βίντεο θα είναι κρυπτογραφημένο και η πρόσβαση σε αυτό θα απαιτεί ειδικό κωδικό.
Παρόμοια τεχνικά χαρακτηριστικά θα έχουν και οι κάμερες «σώματος». Θα έχουν μέγεθος κινητού τηλεφώνου και θα είναι προσαρμοσμένες στις στολές των αστυνομικών. Θα δοθούν πρωτίστως σε δικυκλιστές της ΕΛ.ΑΣ. και συγκεκριμένα αστυνομικούς των ομάδων ΔΙ.ΑΣ. και Δράση. Στην εξωτερική πλευρά τους θα έχουν ένα εμφανές κόκκινο φως ώστε να είναι σαφές πότε βρίσκονται σε λειτουργία και πότε όχι. Οπως και στην περίπτωση των φορητών καμερών, ο αστυνομικός θα ενημερώνει τον ελεγχόμενο όταν ενεργοποιεί την κάμερα. Οι συσκευές –μερικές δεκάδες στην α΄ φάση εφαρμογής του μέτρου– θα έχουν δυνατότητα να μεταδίδουν (μέσω του κρυπτογραφημένου δικτύου Police on Line) σε πραγματικό χρόνο εικόνα στο κέντρο επιχειρήσεων της Αστυνομίας.
Tα βίντεο θα διατηρούνται αποθηκευμένα στις κάρτες μνήμης των καμερών για διάστημα –πιθανόν– 14 ημερών και στη συνέχεια θα διαγράφονται. Η όλη διαδικασία θα υπόκειται στους περιορισμούς της ισχύουσας νομοθεσίας για τα προσωπικά δικαιώματα. Σε περίπτωση που οι κάμερες καταγράψουν ποινικό ή πειθαρχικό αδίκημα, το οπτικό υλικό διατηρείται για όσο διάστημα διαρκεί η έρευνα.
Με κάμερες είναι εξοπλισμένοι οι αστυνομικοί και σε άλλες χώρες πλην της Γερμανίας και της Γαλλίας, όπως οι ΗΠΑ, η Αγγλία και η Ισπανία. Η χρήση τους διεθνώς αποτιμάται θετικά, καθώς μειώνονται οι επιθέσεις κατά αστυνομικών, τα περιστατικά αυθαιρεσίας από ένστολους, ενώ συχνά τα βίντεο βοηθούν στη διαλεύκανση «δύσκολων» υποθέσεων.
Σε έρευνα που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Computer law and security και παρουσιάζει τα συμπεράσματα από την εφαρμογή του μέτρου σε πέντε χώρες, αναφέρεται μεταξύ άλλων ότι η χρήση καμερών από αστυνομικούς ασκεί έλεγχο στη συμπεριφορά τους καταγράφοντας την επαφή τους με τους πολίτες. «Περιορίζει τα κρούσματα κατάχρησης εξουσίας αλλά και τη βίαιη συμπεριφορά πολιτών ενάντια στους αστυνομικούς».
Πηγή: Καθημερινή της Κυριακής
Του Γιάννη Σουλιώτη
