O Κύπριος καλλιτέχνης που εξόργισε κυβέρνηση και εκκλησία

Ο καλλιτέχνης Γιώργος Γαβριήλ βρέθηκε στο μάτι του κυκλώνα στην Κύπρο και λίγο έλλειψε να χάσει τη δουλειά του ως διευθυντής λυκείου εξαιτίας των αντισυμβατικών πινάκων του που προκάλεσαν την οργή θρησκευτικών και κυβερνητικών ηγετών της Μεγαλόνησου.  

Ο Γαβριήλ, 62 ετών, χρησιμοποιεί την τέχνη του ως μέσο διαμαρτυρίας για να καυτηριάσει αυτά που θεωρεί ως τα δεινά της κοινωνίας.

Ορισμένα από τα έργα του είναι εμπνευσμένα από τα σκάνδαλα διαφθοράς που τάραξαν την Κύπρο, ειδικά τον πλέον δυσφημισμένο επενδυτικό πρόγραμμα των χρυσών διαβατηρίων με το οποίο χιλιάδες πλούσιοι επενδυτές απέκτησαν κυπριακά διαβατήρια. 

″Η έμπνευσή μου, όπως συμβαίνει με τους περισσότερους καλλιτέχνες, νομίζω ότι προέρχεται από τις εμπειρίες μας, τη ζωή μας, τις ανησυχίες μας, τον τρόπο που βλέπουμε τον κόσμο, ακόμη και την ιδεολογία μας”, δήλωσε ο Γιώργος Γαβριήλ στο Reuters, ενώ παρουσίασε τα έργα του στο στούντιο του.

Ένας από τους πίνακές του απεικόνιζε τον Πρόεδρο Νίκο Αναστασιάδη, με ένα φωτοστέφανο στο κεφάλι του να στέκεται σε ένα χρυσό κυπριακό διαβατήριο. Άλλοι πίνακές του στηλιτεύουν τον πλούτο της Εκκλησίας, που αντιπαρατίθενται με την ταπεινότητα θρησκευτικών προσωπικοτήτων όπως ο Ιησούς Χριστός, ζωγραφισμένος ανάμεσα σε πρόσφυγες ή καβάλα σε ένα γαϊδούρι δίπλα σ′ έναν εκκλησιαστικό ηγέτη που επιβαίνει σε μια λιμουζίνα.

Έργα όπως τα παραπάνω προκάλεσαν σάλο στο νησί. Ξεσήκωσαν αντιδράσεις από την Εκκλησία, από συνδέσμους βετεράνων αγωνιστών της ΕΟΚΑ, δεξιούς πολιτικούς και δημοσιογράφους. Μετά από έντονα παράπονα για το έργο του από τον Αρχιεπίσκοπο Χρυσόστομο που τα χαρακτήρισε ως ασεβή και ιερόσυλα, ο Γαβριήλ αντιμετώπισε πειθαρχική έρευνα. Οι απεικονίσεις του Ιησού – να πανηγυρίζει ως οπαδός ποδοσφαρικής ομάδας, να καβαλάει μοτοσικλέτα, να είναι γυμνός ή φυλακισμένος σε στρατόπεδο προσφύγων – χαρακτηρίστηκαν ως ”άσεμνες”, από την Εκκλησία σε γραπτή καταγγελία της.

Η κυβέρνηση είπε ότι ο Γκάβριελ παραβίασε τόσο το πνεύμα όσο και το γράμμα των υποχρεώσεών του ως δημόσιος υπάλληλος και ως διευθυντής λυκείου.

″Μπορεί ένας διευθυντής που είναι ταυτόχρονα ερασιτέχνης καλλιτέχνης να προσβάλλει, μέσω του έργου του, σημαντικές προσωπικότητες και θεσμούς; Όχι, δεν μπορεί”, δήλωσε ο υπουργός Παιδείας Πρόδρομος Προδρόμου, που συμμετείχε σε κοινοβουλευτική έρευνα.

Κλήθηκε να παρουσιαστεί στις αρχές του μήνα ενώπιον της Επιτροπής Εκπαιδευτικής Υπηρεσίας, όπου αντιμετώπισε πέντε κατηγορίες, οι οποίες περιλάμβαναν και το ερώτημα της απόλυσής του.

Το ζήτημα έφτασε μέχρι το Ευρωκοινοβούλιο, με τη Γερμανίδα ευρωβουλευτή και μέλος της Επιτροπής Πολιτισμού και Παιδείας, Sabine Verheyen να στέλνει επιστολή στον αρμόδιο υπουργό Πρόδρομο Προδρόμου στην οποία επισήμανε ότι ο κ. Γαβριήλ δεν δημιούργησε έργα τέχνης με την ιδιότητα του καθηγητή και εν ώρα υπηρεσιακού καθήκοντος, αλλά κατά τον προσωπικό ελεύθερό του χρόνο.

«Αν και καταλαβαίνω πλήρως», τόνισε η Verheyen της Χριστιανοδημοκρατικής Ενωσης, «ότι ορισμένα άτομα μπορεί να ενοχλούνται όταν βλέπουν τους πίνακες και ίσως διαφωνώ με τις καλλιτεχνικές επιλογές του κ. Γαβριήλ, θα ήθελα να υπογραμμίσω το άρθρο 19 του Συντάγματος της Κυπριακής Δημοκρατίας που αναφέρει ότι κάθε άτομο έχει το δικαίωμα στην ελευθερία του λόγου και έκφρασης σε οποιαδήποτε μορφή».

Επιπλέον, η κα Sabine Verheyen υπενθύμισε πως το δικαίωμα στην ελευθερία της έκφρασης χωρίς παρέμβαση από τη δημόσια Αρχή κατοχυρώνεται στο άρθρο 11 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Εν τέλει, η πειθαρχική διαδικασία διακόπηκε μετά από δημόσια κατακραυγή και φωνές υποστήριξης από ανθρώπους των γραμμάτων και των τεχνών αλλά και πολιτικών προσώπων, συμπεριλαμβανομένων στελεχών τόσο του ΑΚΕΛ όσο και του ΔΗΣΥ.   

«Πιστεύω ότι σε μια δημοκρατία η ελευθερία της έκφρασης στην τέχνη πρέπει να είναι εγγυημένη και κανείς δεν πρέπει να διώκεται για το πώς εκφράζει τις απόψεις του μέσω της τέχνης του», δήλωσε η Αλεξάνδρα Ατταλίδη, βουλευτής με το Κίνημα Οικολόγων-Συνεργασία Πολιτών και μέλος της επιτροπής ανθρωπίνων δικαιωμάτων του κοινοβουλίου της Κυπριακής Δημοκρατίας.  

Το γραφείο του Αρχιεπισκόπου Χρυσόστομου, επικεφαλής της Εκκλησίας της Κύπρου, δεν απάντησε σε αιτήματα του Reuters για κάποιο σχόλιο.

″Κάποιοι μπορεί να πιστεύουν ότι προσέβαλα τη θρησκεία. Αυτό είναι δικαίωμά τους. Δεν είχα σκοπό να προσβάλω τη θρησκεία, απλώς να δημιουργήσω ένα έργο χωρίς περιορισμούς”, δήλωσε ο Γαβριήλ, απόφοιτος της ρωσικής ακαδημίας καλών τεχνών, του οποίου τα έργα φιλοξενούνται επίσης σε μουσείο της Κίνας.

Ο Γαβριήλ είπε στο Reuters ότι η κυβέρνηση δεν άκουσε ποτέ την πλευρά του.

«Νομίζω ότι μία μάχη κερδήθηκε, αλλά ο πόλεμος συνεχίζεται».