«Βλέπαμε τον χάρτη της Πολωνίας να αλλάζει σχήμα σαν τη μελανιά στο στυπόχαρτο»
ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΕΦΕΡΗΣ, 1939
″Κράινα” και ”Ουκρανία” είναι λέξεις συγγενείς, προέρχονται από το πρωτοσλαβικό ”κράγινα” = συνορία, μεθόριος. Στα σερβοκροατικά η λέξη σημαίνει επίσης ”πόλεμος”, ”μέτωπο”, ”στρατός”.
Οι λέξεις είναι η ιστορία τους. Στην Κράινα, σερβικό θύλακα στο έδαφος της Κροατίας, ξεκίνησε τη δεκαετία του 1990 η κατάρρευση της ενιαίας Γιουγκοσλαβίας και η αιματηρότερη σύρραξη στην Ευρώπη μετά τον Β′ Παγκόσμιο Πόλεμο. Στην Ουκρανία αυτή την ώρα μπαίνει στην τελευταία, αλλά ασφαλώς όχι και την τελική φάση του ο διαμελισμός της πάλαι ποτέ Σοβιετικής Ένωσης.
Και στην Κράινα και στην Ουκρανία συναντώνται δυο αντίπαλοι κόσμοι – αντίπαλοι εθνοτικά, θρησκευτικά, πολιτισμικά. Όχι μόνον έθνη διακριτά: Δύση και Ανατολή, καθολικισμός και ορθοδοξία, γερμανικός και ρωσσικός ηγεμονισμός συγκρούονται εδώ μετωπικά – επί αιώνες.
Στην Κράινα, η σύρραξη κατέληξε στην εθνοκάθαρση, τον ολικό σχεδόν εκτοπισμό των Σέρβων κατοίκων. Στην Ουκρανία, η έκβαση είναι ακόμη άδηλη – την παρακολουθούμε στις οθόνες μας σε απευθείας μετάδοση. Βέβαιο είναι ότι τα πολυεθνικά κράτη της Ευρώπης αποδεικνύονται στην πράξη για μια ακόμη φορά μορφώματα τεχνητά και μη βιώσιμα. Ελλείψει ισχυρού ενοποιητικού παράγοντα εκ των έξω, η στανική εσωτερική σύζευξη στο τέλος αφήνει πίσω της ερείπια.
Οι σημερινοί πολιτικοί ηγέτες από ιστορία, όπως έχει αποδειχθεί επανειλημμένα τις τελευταίες δεκαετίες, δεν σκαμπάζουν. Όσοι όμως όντως γνωρίζουν είχαν εγκαίρως διαγνώσει προς τα που βαδίζουμε. «Strategic blunder of potentially epic proportions», «στρατηγική μωρία επικών δυνάμει διαστάσεων», είχε χαρακτηρίσει ο κορυφαίος Τζωρτζ Φ. Κένναν τη επέκταση του ΝΑΤΟ προς ανατολάς. Και οι σημαντικότεροι – –Δυτικοί!– διεθνοπολιτικοί ειδήμονες, συμφώνησαν μαζί του: ο Χένρυ Κίσσινγκερ, ο Στήβεν Μ. Ουώλτ, ο Λόρδος Όουεν, ο Τζων Τζ. Μερσχάιμερ. Σε ομιλία του τον Ιούνιο του 2015, ο τελευταίος εξήγησε νηφάλια ποιος και γιατί ευθύνεται για τη σημερινή διάλυση της πολυεθνικής, πολύγλωσσης και πολύθρησκης Ουκρανίας και τα σημερινά πάθη των λαών της. Όμως και το εντελώς πρόσφατο άρθρο του Ουώλτ δακτυλοδεικτεί τον υπαίτιο: «Liberal illusions caused the Ukraine crisis: The greatest tragedy about Russia’s potential invasion is how easily it could have been avoided».
Αμερικανοί και Ρώσσοι αμφότεροι θα χάσουν από το ουκρανικό μπρα ντε φερ. Ο τελικός απολογισμός θα κριθεί μελλοντικά, όμως είτε σε γόητρο είτε υλικά και οι δύο θα βγουν εξασθενημένοι από αυτή την ιστορία. Οι Κινέζοι, πάλι, ως αμέτοχοι τρίτοι έχουν μόνο να κερδίσουν. Η αναβίωση του Ψυχρού Πολέμου τους λύνει τα χέρια σε όλους τους τομείς.
Οι Ευρωπαίοι, αντίθετα, έχουν μόνο να χάσουν. Και η οικονομία τους και η, έστω, σκιώδης αυτονομία τους θα υποστεί ανήκεστη βλάβη. Ήδη η Ένωση Γερμανών Βιομηχάνων προειδοποιεί ότι ο μεταποιητικός τομέας της χώρας κινδυνεύει «με συντριβή» αν οι τιμές της ενέργειας εξακολουθήσουν να αυξάνουν. Η δε «Ενωμένη Ευρώπη» έχει ήδη πνιγεί αύτανδρη στον Δνείπερο και τα νερά της Αζοφικής.
Ο μεγάλος Παναγιώτης Κονδύλης από το μακρινό 1996 (!) είχε προειδοποιήσει:
«Ασφαλώς είναι δικαίωμα των Ηνωμένων Πολιτειών να επιθυμούν τη διασφάλιση της πλανητικής μονοκρατορίας τους μεταξύ άλλων με τη συνεχή χαλιναγώγηση ή και με τον κατακερματισμό της Ρωσσίας.
Όμως μία ενωμένη Ευρώπη δεν θα είχε να κερδίσει πολλά πράγματα, αν εμφανιζόταν ως στρατηγικός τοποτηρητής των Αμερικάνων στην Ανατολική Ευρώπη και ως υποστηρικτής όλων των χωριστικών τάσεων μέσα στην επικράτεια της πρώην Σοβιετικής Ένωσης.
Η ευρωπαϊκή, και προπαντός γερμανική μυωπία, όπως φαίνεται με την υποστήριξη του αμερικάνικου σχεδίου για την επέκταση του ΝΑΤΟ ίσαμε τα ρωσσικά σύνορα, δεν μπορεί παρά να δώσει τροφή σε μία απολύτως θεμιτή δυσπιστία της Ρωσίας και να σπρώξει τη γιγαντιαία ευρασιατική χώρα στην επιθετική απομόνωση ή στην αγκαλιά της Κίνας.
Όποιος είναι έστω κι επιφανειακά εξοικειωμένος με τη ρωσική ιστορία, θα πρέπει να γνωρίζει ότι καμία entente cordiale με τη Ρωσσία δεν είναι δυνατή, αν δεν της αναγνωρισθεί εξ υπαρχής το δικαίωμα να τηρεί την τάξη στην Καυκασία, στην κεντρική Ασία και σε ολόκληρο τον σιβηρικό χώρο.
Η Ευρώπη δεν θα είχε να χάσει τίποτε, αν η Ρωσσία επιτελούσε με επιτυχία το έργο αυτό, αντίθετα μάλιστα. Και δεν θα υπήρχε κίνδυνος ρωσικής ηγεμονίας πάνω σε μία πλούσια κι ενωμένη Ευρώπη, ικανή να δρα πολιτικά με ενιαίο τρόπο.
Μία τέτοια Ευρώπη δεν θα είχε να φοβηθεί τίποτε από την Ρωσσία, ενώ η Ρωσσία θα είχε να ελπίζει τα πάντα από μίαν τέτοιαν Ευρώπη. Συνάμα, στο πλαίσιο μιας μεγαλεπήβολης γεωπολιτικής αναδιάταξης της Ευρασίας θα λύνονταν από μόνα τους ζητήματα όπως η ρωσσική επιρροή στην Ανατολική Ευρώπη και οι αντίστοιχοι φόβοι των λαών.»
Την μεγάλη τραγωδία όμως τη ζουν οι Ουκρανοί. Οι ανίκανοι και διεφθαρμένοι ηγέτες της, φιλοδυτικοί ή φιλορώσσοι αδιάκριτα, αφού πρώτα απομύζησαν τη χώρα οικονομικά, τώρα την τεμαχίζουν και στην πράξη: εκατομμύρια άνθρωποι ένθεν κακείθεν έχουν ήδη μετοικήσει στο εσωτερικό της σε αναζήτηση ασφάλειας και εκατομμύρια άλλοι, ιδίως νέοι, έχουν ξενιτευτεί σε τρίτες χώρες.
Όπως έγινε και με την τέως Γιουγκοσλαβία που ακόμη δεν λέει να συνέλθει (η ”νικήτρια” του πολέμου Κροατία μόνο από το 2013 και δώθε, χρονιά που εντάχθηκε στην ΕΕ, έχασε το 10% του πληθυσμού της…), όπως η πάλαι ποτέ υπερήφανη χώρα του Τίτο λοιπόν, η Ουκρανία το πιθανότερο είναι να μετατραπεί σε ένα χρονίως ναυαγισμένο κράτος, πηγή φτηνών εργατικών χεριών και εξίσου φτηνών ευκαιριών για τσαμπουκάδες των ”Μεγάλων”…
Για την Ελλάδα, η τραγική μοίρα της Ουκρανίας είναι μια προειδοποίηση και μια ευκαιρία. Θα πάψουμε επιτέλους να ανεμίζουμε την κωμική παντιέρα του ”διεθνούς δικαίου”, πράγματος τόσο υπαρκτού όσο και ο Αϊ-Βασίλης στα όνειρα των νηπίων;
Θα πάψουμε επιτέλους να επαιτούμε γονυκλινείς σε δήθεν συμμάχους και υποτιθέμενους προστάτες; (Αυτούς τους συγκεκριμένους μάλιστα…) Θα πάψουμε επιτέλους να καμαρώνουμε παιδαριωδώς ότι ακολουθούμε λέει… «πολιτισμένη πολιτική» του 21ου, και όχι του 19ου αιώνα; (Σύγκριση που ήδη τώρα προκαλεί θυμηδία…) Θα σταθούμε επιτέλους στα πόδια μας; Θα συμπαρασταθούμε στον εαυτό μας;
Αν ναι, ίσως κάτι μπορέσουμε να περισώσουμε. Αν όχι, θα μας καταπιεί το στυπόχαρτο.
