Σε αντίθεση με τη διαχρονική αδράνεια των ελληνικών κυβερνήσεων τα τελευταία πενήντα χρόνια η Ελλάς την τελευταία διετία κυρίως, δείχνει σημάδια αφύπνισης και στρατηγικού επαναπροσδιορισμού της περιφερειακής της στρατηγικής αντίληψης και της εν γένει εξωτερικής της πολιτικής.
Μέσα σε μία διετία έχουν υπογραφεί η συμφωνία οριοθέτησης ΑΟΖ με την Ιταλία, η συμφωνία μερικής οριοθέτησης ΑΟΖ με την Αίγυπτο, η επέκταση της αιγιαλίτιδος ζώνης στα 12 ν.μ. στο Ιόνιο, συμφωνίες με τα αραβικά κράτη των ΗΑΕ (αμυντική συμφωνία) και της Σαουδικής Αραβίας και τέλος οι δύο πρόσφατες αμυντικές συμφωνίες με τη Γαλλία και τις ΗΠΑ.
Καίτοι αυτές οι δύο συμφωνίες είναι σαφέστατα προς τη σωστή κατεύθυνση και την υπηρέτηση του εθνικού συμφέροντος στο πλαίσιο της διαμόρφωσης πολιτικής ασφάλειας και σταθερότητας στην ευρύτερη γειτονιά της πατρίδας μας, δέον να επισημανθούν τα γκρίζα σημεία και τα τυχόν κενά των δύο αυτών συμφωνιών.
Η μεν ελληνογαλλική συμφωνία στο άρθρο 2 περιλαμβάνει τη λεγόμενη ρήτρα αμυντικής συνδρομής μεταξύ των δύο χωρών αφενός, αφετέρου όμως στο πλαίσιο μίας καλώς νοούμενης δημιουργικής ασάφειας αναφέρεται στο άρθρο 1 ότι: «εντός του πλαισίου των αμοιβαίων δεσμεύσεων ασφαλείας … και για την πλήρη εφαρμογή τους» ενώ η ακολουθούσα φράση «δημιουργεί και για τα δύο κράτη συμφέροντα ασφαλείας που συνδέονται στενά μεταξύ τους αύξησης εντάσεων ή ένοπλης επίθεσης όπως προβλέπεται στο άρθρο 2 δημιουργεί δυνατότητες αντιμετώπισης της Τουρκίας στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ.
Στην Ελληνογαλλική συμφωνία σε μία πρώτη ανάγνωση δε συμπεριλαμβάνεται η ΑΟΖ καθότι η αναφορά γίνεται μόνο για την επικράτεια των δύο χωρών. Η μεταγενέστερη δήλωση του γαλλικού ΥΠΕΞ περί μη συμπερίληψης της ΑΟΖ δεν αφήνει περιθώρια παρερμηνείων. Η ερμηνευτική δήλωση βέβαια δεν έχει την ισχύ της συμφωνίας και μπορεί να αναθεωρηθεί από άλλες μελλοντικές κυβερνήσεις είτε εγένετο προς τη συμπερίληψη της ΑΟΖ είτε όχι. Βεβαίως σε κάθε περίπτωση επικράτεια είναι και τα πλοία, οι φρεγάτες, οι κορβέτες ακόμα και τα αεροπλανοφόρα κλπ.
Σημαντικά είναι τα άρθρα 18 και 25 της συμφωνίας που αναφέρονται στις μορφές που μπορεί να λάβει η στρατιωτική συνεργασία και η συνεργασία σε αμυντικό βιομηχανικό επίπεδο των δύο χωρών. Στο άρθρο 18 προβλέπεται η δυνητική συνδρομή της χώρας μας σε στρατιωτικές επιχειρήσεις στο Σαχέλ της Αφρικής. Πέραν της συμβατικής υποχρέωσης της Ελλάδος να συμμετέχει σε αυτές τις επιχειρήσεις, είναι πρόδηλο ότι είναι σημαντικό η Ελλάς να είναι παρούσα στην υποσαχάρια ζώνη του Σαχέλ στο πλευρό της Γαλλίας, σε μία περιοχή που αναπτύσσεται ραγδαία και η Τουρκία. Το δε άρθρο 25 διαμορφώνει τις προϋποθέσεις για την αναβάθμιση της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας μέσα από παραγωγές και συμπαραγωγές όπλων και οπλικών συστημάτων.
Τέλος η διάρκεια (άρθρο 31) της εν λόγω συμφωνίας είναι 5ετής με δυνατότητα ανανέωσής της με ρητή συμφωνία των μερών κατά τη λήξη της (με αποφασιζόμενη νέα διάρκεια τότε) και δυνατότητα καταγγελίας 6 μήνες πριν τη λήξη της.
Η δε Ελληνοαμερικανική συμφωνία είναι Αναθεώρηση της παλιάς MDCA μεταξύ των δύο χωρών. Και ενώ αυτή η συμφωνία περιλαμβάνει προστασία για κυριαρχία και κυριαρχικά δικαιώματα, η κυβέρνηση θα έπρεπε να ζητήσει περισσότερα.
Τα σημεία που προβληματίζουν είναι τα εξής:
Α. Έχει απαλειφθεί ή αναφορά του άρθρου 51 του ΟΗΕ, που προϋπήρχε σε παλιότερες ελληνοαμερικάνικες συμφωνίες και ειδικά σε αυτή του 1990 με τον Νόμο 1893/1990 παρά το γεγονός ότι στην αρχή των σημερινών διαπραγματεύσεων το εν λόγω άρθρο ήταν εντός της εν λόγω συμφωνίας…
Β. Δεν υπάρχει δέσμευση των ΗΠΑ ότι τα αμερικάνικα αεροσκάφη θα καταθέτουν σχέδια πτήσης, ούτε ότι αυτά θα πετούν λαμβάνοντας το πλαίσιο των 10 ν.μ. (F.I.R. Αθηνών) του εθνικού εναέριου χώρου ή την ελληνική περιοχή θαλάσσιας έρευνας και διάσωσης (S.A.R.)…
Γ. Ούτε υπάρχει κάποια αναφορά για επαναφορά της δυνατότητας πτήσεων χωρών μελών του ΝΑΤΟ πάνω από το ανατολικό Αιγαίο, καθότι στο πλαίσιο του ψευδό-αφηγήματος της Τουρκίας για αποστρατιωτικοποίηση των νήσων, απαγορεύεται να πετούν νατοϊκά αεροσκάφη πάνω από τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου. (διαταγή SACEUR 2006)
Δ. Δεν συμπεριελήφθησαν οι νήσοι Σκύρος, Λήμνος και Κάρπαθος, για τη δυνητική συνεγκατάσταση αμερικανικών στρατιωτικών δυνάμεων με τις αντίστοιχες ελληνικές σε αυτά τα κρίσιμα σημεία του Αιγαίου για την ελληνική αμυντική διάταξη… σε περίπτωση τουρκικής επίθεσης.
Ως εκ των ανωτέρω προκύπτει ότι αν και οι εν λόγω δύο αμυντικές συμφωνίες ευρίσκονται στη σωστή κατεύθυνση, υπάρχουν κάποια γκρίζα σημεία ή εν πάση περιπτώσει η ελληνική κυβέρνηση δεν εξήντλησε το εύρος των διαπραγματευτικών της δυνατοτήτων. Αυτό με δεδομένο ότι αμφότερες οι ελληνογαλλικές και οι ελληνοαμερικάνικες σχέσεις διάγουν εξαιρετική περίοδο, εν αντιθέσει με την Τουρκία που αν και δεν είναι «απομονωμένη» όπως προσπαθεί να μας πείσει το εγχώριο πολιτικό σύστημα, σίγουρα έχει χάσει σημαντικό έδαφος στα ερείσματα που είχε διαχρονικά στα δυτικά κέντρα λήψης αποφάσεων…
***
*Ο Χρήστος Φασλής είναι Δικηγόρος παρ΄ Αρείω Πάγω, Διαμεσολαβητής CEDR, PON Harvard Alumnus
