FT: Η ευρωπαϊκή διπλωματία για το χαλούμι φέρνει εντάσεις

Stefan Cristian Cioata via Getty Images

Μια προσπάθεια της ΕΕ να χρησιμοποιήσει ένα διάσημο μεσογειακό τυρί για να γεφυρώσει τις διαιρέσεις στην διχοτομημένη Κύπρο, έφερε στο φως μια παλαιά σύγκρουσης που μετρά μισό αιώνα ζωής, γράφουν οι Financial Times.

Το ευρωπαϊκό μπλοκ προκάλεσε έντονες διαφωνίες στην Κύπρο όταν έδωσε ιδιαίτερο καθεστώς στο χαλούμι (ή αλλιώς Hellim για τους τουρκοκύπριους.

Η διαμάχη σχετικά με μια φαινομενικά καλοπροαίρετη αλλαγή των κανόνων της ΕΕ για τα τρόφιμα υπερτονίζει τις εντάσεις ενόψει των προσπαθειών για έναρξη των ειρηνευτικών συνομιλιών της Κύπρου.

Αυτή την εβδομάδα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε να κατοχυρώσει το χαλούμι ως προϊόν Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ). Τα προϊόντα που προσδιορίζονται κατ ’αυτόν τον τρόπο ως τοπικές σπεσιαλιτέ – για παράδειγμα, σαμπάνια και ζαμπόν Πάρμας – μπορούν να επισημανθούν ως τέτοια μόνο εάν παρασκευάζονται στον καθορισμένο τόπο καταγωγής τους.

Στο ίδιο πλαίσιο, η κίνηση των Βρυξελλών επιτρέπει επίσης στις επιχειρήσεις του τουρκοκυπριακού βορρά να πουλήσουν Hellim στην ΕΕ για πρώτη φορά. Το τυρί έχει κατοχυρωθεί με το ελληνικό και τα τουρκικό όνομά του.

Μέχρι τώρα οι τουρκοκύπριοι δεν μπορούσαν να πουλήσουν στην ΕΕ επειδή η κατεχόμενη Κύπρος δεν εφαρμόζει το δίκαιο της ΕΕ.  Το δυνητικό κόστος αυτής της απουσίας ήταν υψηλό: η Κύπρος εξήγαγε 33.000 τόνους χαλούμι στην υπόλοιπη ΕΕ το 2019, σύμφωνα με στοιχεία της ΕΕ. Το άνοιγμα της αγοράς αυτής της εβδομάδας «ξεκλειδώνει πραγματικά πρακτικά πλεονεκτήματα για τους τουρκοκύπριους», δήλωσε ένας αξιωματούχος της ΕΕ, μιλώντας και για την πολιτική διάσταση του θέματος.

Μιλώντας στους FT, ο Υπουργός Εξωτερικών της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκος Χριστοδουλίδης είπε πως ο εναγκαλισμός των τυροκόμων από τα κατεχόμενα μπορεί να βοηθήσει στη συμφιλίωση του νησιού. Η κατοχύρωση από την ΕΕ του προϊόντος με τα ονόματα τόσο του χαλουμιού όσο και του Hellim ήταν «μεγάλης σημασίας» και έστειλε ένα «σαφές μήνυμα», πρόσθεσε. «Δείχνει ότι είναι δυνατή η αμοιβαία επωφελής λύση και ότι η συμμετοχή της ΕΕ… μπορεί να οδηγήσει στην επίλυση του Κυπριακού », είπε.

Οι τουρκοκύπριοι αντιδρούν 

Ωστόσο, όπως επισημαίνουν οι FT ορισμένοι Τουρκοκύπριοι ηγέτες, έχουν διαφορετική άποψη, η οποία έρχεται λίγο πριν από τις συνομιλίες υπό τον ΟΗΕ στη Γενεύη που έχουν προγραμματιστεί για τις 27-29 Απριλίου.

«Είναι μια επαίσχυντη προσπάθεια της ΕΕ και της ελληνοκυπριακής διοίκησης  (όπως αποκάλεσε την Κυπριακή Δημοκρατία) να κυριαρχήσουν στην πολιτική βούληση της Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου», δήλωσε ο Ταχσίν Ερτουγκρουλόγλου,, ο λεγόμενος υπουργός Εξωτερικών των κατεχόμενων.

ΟΙ FT σημειώνουν πως η κύρια αντίρρηση της τουρκοκυπριακής πλευράς είναι ότι το άνοιγμα της αγοράς θα σήμαινε την αποδοχή της εξουσίας της κυπριακής κυβέρνησης και της ΕΕ, επειδή οι παραγωγοί χαλουμιού έπρεπε να υπαχθούν στα πρότυπα τροφίμων του μπλοκ. Μια ιδιωτική εταιρεία, η Bureau Veritas, θα μπορεί να κάνει επιθεωρήσεις σε τουρκοκυπριακές επιχειρήσεις  που θέλουν να πουλήσουν το τυρί στην ενιαία αγορά της ΕΕ.

Επιπλέον το τουρκικό Βιομηχανικό Επιμελητήριο  στα κατεχόμενα  δήλωσε ότι εξακολουθούν να υπάρχουν πολλές αβεβαιότητες σχετικά με τα αιτήματά του, προσθέτοντας ότι οι παραγωγοί του «hellim» χρειάζονται βοήθεια από την ΕΕ για να διασφαλίσουν ότι μπορούν να συμμορφωθούν με τους κανόνες ασφαλείας της ΕΕ.

«Οι κοινότητες μπορούν να έρθουν πιο κοντά όταν δεν υπάρχει μόνο κοινωνική αλλά και οικονομική σχέση που να είναι βιώσιμη και να ωφελεί και τις δύο πλευρές», ανέφερε.

Όπως τονίζεται παράλληλα, το Brexit έχει επίσης επιπλοκές στην όλη διαδικασία πώλησης του χαλουμιού καθώς το  Ηνωμένο Βασίλειο ήταν μακράν ο μεγαλύτερος καταναλωτής από την Κύπρο πριν από την αναχώρησή του από το μπλοκ.

Τώρα που το  Ηνωμένο Βασίλειο έφυγε από την Ένωση, η αγορά χαλουμιού  της ΕΕ δεν είναι ακριβώς αυτό που ήταν πριν.