wera Rodsawang via Getty Images
Ομολογώ ότι δεν περίμενα το προηγούμενο άρθρο μου για τις επενδυτικές επιλογές στην Ελλάδα να είχε τόση απήχηση. Έλαβα πάνω από 300 απαντήσεις στο ερώτημα “αν είχατε 10,000 ευρώ διαθέσιμα για αποταμίευση, πού θα τα αποταμιεύατεꓼ”.
Σε αυτό το άρθρο θα αναφερθώ συγκεντρωτικά στις απαντήσεις που έλαβα, χωρίς, προφανώς, να κάνω επενδυτικές προτάσεις.
“Στο στρώμα / στην τράπεζα”
Εδώ ανήκουν οι αποταμιευτές που ενδιαφέρονται αποκλειστικά για την ελαχιστοποίηση του ρίσκου. Με μια μικρή ερευνά αγοράς που έκανα σε ελληνικές τράπεζες, τα επιτόκια καταθέσεων (προθεσμιακών ή όχι) είναι τόσο χαμηλά, ώστε η μοναδική διαφορά ουσιαστικά αναμεσά στο στρώμα και την τράπεζα είναι ότι το πρώτο εμπεριέχει και ρίσκο κλοπής ενώ για την δεύτερη πρέπει να περιμένεις στην ουρά! 10,000 ευρώ σήμερα είναι ιδιά με 10,000 ευρώ αύριο, σωστά; Η απάντηση είναι πως όχι. Ακόμη και σε περιόδους που χαμηλού πληθωρισμού, όπως η τωρινή, η αγοραστική δύναμη μειώνεται σε επενδύσεις πολύ χαμηλού έως μηδενικού ρίσκου.
“Θα αγόραζα χρυσό”
Σε αυτήν την κατηγορία απαντήσεων ανήκουν οι αποταμιευτές που θέλουν να επενδύσουν σε ένα “ασφαλές” επενδυτικό προϊόν που τουλάχιστον αποδίδει επενδυτικά. ’Η μήπως δεν είναι έτσι; Ιστορικά, η επένδυση σε χρυσό μεταξύ 1971 και 2019, έχει απόδοση 10.61%, απόδοση μικρότερη από την απόδοση του δείκτη μέτοχων Dow Jones της Αμερικής (πηγή: Statista). Η αγορά χρυσού έχει επίσης κόστος φύλαξης.
“Σε καταναλωτικά προϊόντα”
Σε αυτήν την κατηγορία ανήκουν οι αποταμιευτές που δεν αποταμιεύουν! Θεωρώ ότι είναι μια αρκετά μεγάλη ομάδα ανθρώπων για τους οποίους τα επενδυτικά προϊόντα είναι δυσνόητα. Για αυτήν την κατηγορία ανθρώπων, η αποταμίευση/επένδυση πρέπει να ξεκινάει πριν την κατανάλωση και συγκεκριμένα θα μπορούσε να είναι μια προεπιλογή αντί για μια απόφαση.
“Σε χρηματιστηριακές μετοχές”
Η προφανής απάντηση του μέσου επενδυτή. Οι χρηματιστικές μετοχές αποδίδουν (κατά μέσο ορό), ειδικά όταν η επένδυση είναι μακροπρόθεσμη. Πως καταλήγει ένας μέσος επενδυτής να έχει ένα αρκετά διαφοροποιημένο χαρτοφυλάκιο όμως; Ο χειρότερος εχθρός του μέσου επενδυτή είναι ο εαυτός του αφού έχει να αντιμετωπίσει μια σειρά συμπεριφορών σφαλμάτων (για παράδειγμα, σφάλμα οικειότητας “σε μετοχές Jumbo!” και σφάλμα πρόσφατης κατάστασης “σε μετοχές Pfizer!”.
“Μέσω επενδυτικών και ασφαλιστικών συμβούλων / σε αμοιβαία κεφάλαια”
Εδώ δεν συμπεριλαμβάνω τις απαντήσεις για τα παθητικά αμοιβαία κεφάλαια. Η λογική είναι απλή: ο ασφαλιστής / επενδυτής / το ασφαλιστικό / επενδυτικό προϊόν (η διαφορά έγκειται στο αν το προϊόν είναι ήδη έτοιμο ή αν ο σύμβουλος επενδύσει σύμφωνα με τα προσωπικά μας χαρακτηριστικά) στοχεύει σε μια (μακροχρόνια) επένδυση σε μετοχές και αλλά επενδυτικά προϊόντα.
Όπως και στην περίπτωση του χρυσού, το ερώτημα είναι αν αυτές οι επενδύσεις αποδίδουν τα αναμενόμενα (κατά μέσο ορό); Η διεθνής βιβλιογραφία είναι ξεκάθαρη σε αυτό: οι επενδύσεις ενεργητικών κεφαλαίων αποδίδουν χειροτέρα από τους ανάλογους χρηματιστηριακούς δείκτες.
“Σε παθητικά αμοιβαία κεφάλαια”
Σε αυτήν την μικρή κατηγορία απαντήσεων ανήκουν οι αποταμιευτές που αντιλαμβάνονται ότι στην καλύτερη περίπτωση μια επένδυση θα πρέπει να αποδίδει το ίδιο όσο και ο ανάλογος χρηματιστηριακός δείκτης. Αν αποδίδει λιγότερο τότε υπάρχει κόστος ευκαιρίας και η πιθανότητα να αποδίδει περισσότερο είναι μηδενική (μετρά κόστους, κατά μέσο ορό πάντα). Εδώ ανήκουν και τα παθητικά Διαπραγματεύσιμα Αμοιβαία Κεφάλαια (ETF).
“Σε κρυπτονομίσματα”
Η τελευταία και μεγαλύτερη κατηγορία απαντήσεων. Επίσης, η μονή κατηγορία απαντήσεων με μηνύματα μειωτικού και επιθετικού χαρακτήρα. Σε ένα βαθμό οι επενδυτές κρυπτονομισμάτων επιδεικνύουν τα χαρακτηριστικά μελών μια αίρεσης: ακολουθούν ένα πιστεύω με πάθος, έχουν επιθετική συμπεριφορά προς εκείνους που είναι επικριτικοί, θεωρούν τους εαυτούς τους τους “εκλεκτούς” και έχουν μια αποστροφή στην εξουσία.
Στο βιβλίο του “Narrative Economics”, ο Robert Shiller αναλύει πως ένα κρυπτονόμισμα σαν το Bitcoin είναι τόσο δημοφιλές την στιγμή που δεν τηρεί τις προϋποθέσεις ούτε ως νομίσματος, ούτε ως προϊόντος.
Τα τελευταία χρόνια, παγκοσμίως, έχει γίνει μια προσπάθεια να αντιμετωπιστεί ο χρηματοοικονομικός αναλφαβητισμός. Θεωρώ ότι αυτή η προσπάθεια γίνεται προς την σωστή κατεύθυνση, ωστόσο η διεθνής βιβλιογραφία έχει δείξει ότι τα αποτελέσματα της οικονομικής εκπαίδευσης είναι σε μεγάλο βαθμό κατωτέρα του αναμενομένου.
Αντιθέτως, είναι ανάγκη να αναπτύξουμε ένα επίκαιρο (just-in-time) σύστημα στήριξης των αποταμιευτών/επενδυτών. Μέχρι τότε, θα βλέπουμε τις αποταμιεύσεις μας να εξαρτώνται από τα “τιτιβίσματα” του Elon Mask!
