Πόσο εξαρτώνται πραγματικά οι χώρες της Ευρώπης από το ρωσικό φυσικό αέριο

Καθώς η κρίση στα ρωσο–ουκρανικά σύνορα μαίνεται και εκτόνωση διά της διπλωματικής οδού ακόμη δεν φαίνεται, η απειλή των κυρώσεων σε βάρος της Ρωσίας – ακόμη σε βάρος του ίδιου του προέδρου της, Βλάντιμιρ Πούτιν-παραμένει στο τραπέζι όπως μονότονα επαναλαμβάνουν ΕΕ και ΗΠΑ.

Μια τέτοια κίνηση βέβαια θα ενέχει πάντα τον κίνδυνο η Μόσχα να αντιδράσει κλείνοντας τις κάνουλες ροής φυσικού αερίου προς σειρά χωρών της Ευρώπης με προφανείς συνέπειες που θα μπορούσαν να είναι ακόμη και καταστροφικές κυρίως σε μια περίοδο που οι τιμές στον τομέα της ενέργειας είναι στα ύψη.

ΗΠΑ και ΕΕ φαίνεται να επεξεργάζονται μια στρατηγική για την αντικατάσταση της παροχής φυσικού αερίου στην Ευρώπη σε περίπτωση τα πράγματα φτάσουν σε αυτό το σημείο και μια εναλλακτική φαίνεται πως είναι το Κατάρ, το οποίο όμως υποστηρίζει πως το εγχείρημα δεν είναι εύκολο. Συγκεκριμένα εκτιμά πωςδεν μπορεί να αντικαταστήσει μονομερώς τις ανάγκες της Ευρώπης σε φυσικό αέριο σε περίπτωση έλλειψης. 

Παράλληλα, σύμφωνα με το Reuters, ο στενός σύμμαχος των ΗΠΑ θέλει εγγυήσεις ότι το φυσικό αέριο που εκτρέπεται στην Ευρώπη δεν θα μεταπωληθεί και προέτρεψε τις ευρωπαϊκές χώρες να επιλύσουν το θέμα της έρευνας που διεξάγεται σχετικά με τα συμβόλαια φυσικού αερίου του Κατάρ προκειμένου να γίνουν οι ίδιες τακτικός πελάτης του Κατάρ. Μια τέτοια εξέλιξη θα μπορούσε να αλλάξει ριζικά και μόνιμα τις εξαρτήσεις των ευρωπαϊκών χωρών από το ρωσικό φυσικό αέριο. 

Επίσης, οι ΗΠΑ απευθύνθηκαν και στην Ιαπωνία ζητώντας της να εξετάσει το  ενδεχόμοενο να διοχετεύσει κάποιες ποσότητες υγροποιημένου φυσικού αερίου στην Ευρώπη, στην περίπτωση που η κρίση με την Ουκρανία προκαλέσει διαταραχές στον εφοδιασμό.

Όπως σχολίασε όμως ο υπουργός Βιομηχανίας, Κοΐτσι Χαγκιούντα η Ιαπωνία -που είναι σημαντικός εισαγωγέας LNG- αλλά θα πρέπει πρώτα να είναι σίγουρη ότι διαθέτει αρκετές προμήθειες για εγχώρια κατανάλωση προτού προσφέρει διεθνή βοήθεια. Ωστόσο, δεν ξεκαθάρισε εάν υπήρχε αίτημα από τις ΗΠΑ, αν και το Reuters έχει επιβεβαιώσει την είδηση από τέσσερις διαφορετικές πηγές.

Οι μεγάλοι ”χαμένοι”

Το ρωσικό φυσικό αέριο αποτελεί περίπου το 1/3 του συνόλου του φυσικού αερίου που χρησιμοποιείται στην Ευρώπη και φτάνει στις χώρες μέσω αγωγών.

Οι κύριες ”διαδρομές”  μεταφοράς (όπως φαίνεται στο infograpic του Statista) περιλαμβάνουν τον αγωγό Yamal που διασχίζει τη Λευκορωσία και την Πολωνία με χωρητικότητα 33 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων ετησίως και τον μεγαλύτερο αγωγό NordStream στη Βαλτική Θάλασσα που μπορεί να μεταφέρει 55 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως.

40 δισεκατομμύρια περισσότερα κυβικά μέτρα ετησίως μπορούν να μεταφερθούν μέσω της Ουκρανίας, σύμφωνα με τον Economist.

Στοιχεία από τον Οργανισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη Συνεργασία των Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας σε δείχνουν ποιες χώρες ο ενεργειακός εφοδιασμός θα κινδύνευε περισσότερο σε περίπτωση ”παγώματος” της ροής του ρωσικού φυσικού αερίου.

Μεταξύ των μεγάλων οικονομιών της Ευρώπης είναι η Γερμανία που εισάγει περίπου το ήμισυ του φυσικού της αερίου από τη Ρωσία, ενώ η Γαλλία λαμβάνει μόνο το ένα τέταρτο του εφοδιασμού της από τη χώρα, σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία. Η μεγαλύτερη πηγή γαλλικού φυσικού αερίου ήταν η Νορβηγία, παρέχοντας το 35%. Η Ιταλία θα είναι επίσης μεταξύ των χωρών που θα επηρεαζόταν περισσότερο από μια τέτοια αρνητικά εξέλιξη αφού προμηθεύεται το 46% του φυσικού αερίου της από τη Ρωσία. 

Το Ηνωμένο Βασίλειο βρίσκεται σε διαφορετική θέση, αντλώντας το ήμισυ της προμήθειας φυσικού αερίου από εγχώριες πηγές και εισάγοντας κυρίως από τη Νορβηγία αλλά και το Κατάρ. Η Ισπανία δεν είναι επίσης στη λίστα των μεγάλων πελατών της Ρωσίας, με τους μεγαλύτερους εμπορικούς εταίρους της χώρας να είναι η Αλγερία και οι ΗΠΑ.

Ορισμένες μικρότερες ευρωπαϊκές χώρες βέβαια βασίζονται ακόμη και αποκλειστικά στο ρωσικό φυσικό αέριο, με πρώτη την Βόρεια Μακεδονία κατά 100% ενώ ακολουθούν η Βοσνία-Ερζεγοβίνη και η Μολδαβία. Η εξάρτηση ήταν επίσης πάνω από το 90% της παροχής φυσικού αερίου στη Φινλανδία και τη Λεττονία και στο 89% στη Σερβία, σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία.