Εδώ και δύο σχεδόν δεκαετίες, κάτι πολύ παράξενο συμβαίνει στη Σουηδία.
Το ονομάζουν «σύνδρομο παραίτησης» και πλήττει τα παιδιά των προσφύγων, τα οποία αποσύρονται εντελώς από τον κόσμο, σταματούν να περπατούν ή να μιλούν και κάποια κρατούν μάλιστα και τα μάτια τους κλειστά.
Γιατί συμβαίνει όμως μόνο στα παιδιά των μεταναστών και γιατί κυρίως μόνο στη Σουηδία;
Το BBC παραθέτει μια τέτοια ιστορία με μια οικογένεια από την πρώην Σοβιετική Ένωση που έχει ζητήσει άσυλο στη Σουηδία από το 2015. Η 9χρονη Sophie παραμένει σε μια μόνιμη κατάσταση ύπνου και αναγκάζονται να τη μεταφέρουν με αναπηρικό αμαξίδιο.
Τα μάτια της μικρής είναι μονίμως κλειστά. Της φορούν πάνες και την ταΐζουν με σωληνάκι από τη μύτη εδώ και 20 μήνες.
«Η πίεσή της είναι αρκετά φυσιολογική», λέει στο BBC η Dr Elisabeth Hultcrantz των Γιατρών του Κόσμου. Η γιατρός εξέτασε τη μικρή και βρήκε πως όλες οι λειτουργίες της είναι φυσιολογικές. Μόνο που το παιδί δεν ανταποκρίνεται στα ερεθίσματα.
Η Sophie δεν είναι το μόνο παιδί προσφύγων που υποφέρει από το σπάνιο σύνδρομο, οι επαγγελματίες της υγείας στη Σουηδία εντοπίζουν συνεχώς τέτοιες καταστάσεις. Όλοι συμφωνούν πως είναι το ψυχολογικό τραύμα αυτό που τα κάνει να αποσύρονται από τον κόσμο.
Αυτά που είναι μάλιστα πιο ευάλωτα στο «σύνδρομο παραίτησης» είναι όσα έχουν δει με τα μάτια τους ακραίες σκηνές βίας, συχνά κατά των γονέων τους, ή όσων οι οικογένειες έχουν περάσει τα πάνδεινα στο μακρύ ταξίδι της προσφυγιάς.
Αυτό συνέβη και στην υπόθεση της Sophie. Κατάφεραν να γλιτώσουν τις διώξεις στη Ρωσία και έφτασαν στη Σουηδία για να βρεθούν για ώρες στο αστυνομικό τμήμα. Εκεί άρχισε η Sophie να εμφανίζει τα πρώτα ανησυχητικά σημάδια.
Όταν ήταν μάλιστα να εξεταστεί η αίτησή τους για το άσυλο, η Sophie σταμάτησε να μιλά και να τρώει.
Τι είναι το «σύνδρομο παραίτησης»
Το «σύνδρομο παραίτησης» ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά στη Σουηδία στα τέλη της δεκαετίας του 1990. Περισσότερες από 400 τέτοιες υποθέσεις ήρθαν στο φως μεταξύ 2003-2005. «Παιδιά σε απάθεια» τα λένε και ανησυχούν πολύ τις υγειονομικές αρχές της χώρας, καθώς το θέμα έχει γίνει μεταξύ άλλων και προϊόν πολιτικής αντιπαράθεσης.
Κάποιοι έφτασαν μάλιστα στο σημείο να πουν πως τα παιδιά προσποιούνται τα συμπτώματα της απόσυρσης. Ή και πως τα δηλητηριάζουν οι γονείς τους για να εξασφαλίσουν την έγκριση στην αίτηση ασύλου.
Μόνο που οι γιατροί απορρίπτουν τέτοιες ερμηνείες, μιλώντας για υπαρκτή κατάσταση. Την τελευταία δεκαετία το φαινόμενο παρουσιάζει μάλιστα ύφεση. Το Εθνικό Συμβούλιο Υγείας της Σουηδίας δήλωσε πως το 2015 και το 2016 καταγράφηκαν 169 τέτοιες περιπτώσεις.
Το σύνδρομο πλήττει παιδιά προσφύγων και ασυνόδευτα προσφυγόπουλα, τις πιο ευάλωτες πληθυσμιακές ομάδες που προέρχονται από χώρες όπως η Ρωσία και τα Βαλκάνια κυρίως, καθώς το σύνδρομο πλήττει σπανίως παιδιά που προέρχονται από αφρικανικές ή ασιατικές χώρες.
Το «σύνδρομο παραίτησης» αναφέρθηκε για πρώτη φορά στα παιδιά που ζούσαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης των Ναζί. «Όσο είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε, δεν υπάρχουν καταγεγραμμένες περιπτώσεις εκτός Σουηδίας», γράφει ο Dr Karl Sallin, παιδίατρος σε πανεπιστημιακό νοσοκομείο της Στοκχόλμης.
«Η πιο εύλογη εξήγηση είναι ότι υπάρχουν συγκεκριμένοι κοινωνικο-πολιτικοί παράγοντες που χρειάζονται για να αναπτυχθεί το σύνδρομο», λέει προσπαθώντας κι αυτός να εξηγήσει γιατί η μυστηριώδης πάθηση εμφανίζεται αποκλειστικά στη Σουηδία.
Η οποία είναι τόσο σπάνια που δεν έχουμε επαρκή δεδομένα για έρευνες. Ούτε και πλήρη ιστορικά των περιπτώσεων.
Παρά το γεγονός ωστόσο ότι δεν γνωρίζουμε τι απογίνονται αυτά τα παιδιά, τα μητρώα δείχνουν πως επανέρχονται κάποια στιγμή και επιβιώνουν.
Κάποια υποφέρουν όμως από το σύνδρομο για μήνες…
