Είναι μερικά από τα μεγαλύτερα ονόματα του κόσμου του επιχειρείν, εταιρίες που αξίζουν δισεκατομμύρια δολάρια χωρίς να έχουν βγάλει ποτέ ούτε ένα δολάριο.
Αυτό έχει εν μέρει εξήγηση και αφορά στον τρόπο με τον οποίο δουλεύουν τα startups της τεχνολογικής βιομηχανίας: επικεντρώνονται τον πρώτο καιρό στην ταχεία ανάπτυξη, αφιερώνοντας όλα τα χρηματοδοτικά κεφάλαια στην επέκταση και τις επιθετικές στρατηγικές.
Σε κάτι που θα φάνταζε αδιανόητο για το παραδοσιακό επιχειρείν, η Wall Street αποδέχεται ολοένα και περισσότερο αυτό το νέο μοντέλο δράσης των startups. Και οι επενδυτές ταυτοχρόνως είναι διατεθειμένοι να δώσουν μεγάλη περίοδο χάριτος, αποδεχόμενοι τα αρνητικά πρόσημα στα κέρδη.
Το 2019 το Snapchat ξεπέρασε τα 200 εκατ. καθημερινούς χρήστες, το τυπικό ορόσημο επιτυχίας για τα startups των κοινωνικών μέσων. Εκείνη τη χρονιά η ιδιοκτήτρια εταιρία (Snap) άρχισε επιτέλους να κάνει όνειρα για κερδοφορία, 8 χρόνια μετά το λανσάρισμα του κοινωνικού δικτύου.
Αυτό είναι το επιχειρηματικό μοντέλο που έχει αναδυθεί τα τελευταία χρόνια, εταιρίες που αξίζουν δισεκατομμύρια και τα δίνουν όλα για την ανάπτυξή τους, χάνοντας εκατομμύρια ή και δισεκτομμύρια χρόνο με τον χρόνο.
Οι επενδυτές κάθονται σε αναμμένα κάρβουνα περιμένοντας να αλλάξει κάποια στιγμή το κλίμα. Το Facebook είναι εδώ χαρακτηριστικό παράδειγμα, έβγαλε το πρώτο του δολάριο πέντε χρόνια μετά την ίδρυσή του. Αλλά και η Amazon δεν ήταν κερδοφόρα στα πρώτα χρόνια της, σημειώνοντας αρνητικές επιδόσεις στα κέρδη μεταξύ 1994-2001.
Με αυτή την υπόσχεση οδεύουν τα startups στις αγορές, ότι είναι τα νέα Facebook και Amazon. Μόνο που το επενδυτικό κοινό δεν τσιμπά πάντα, αν και τσιμπά συνήθως. Τα επενδυτικά δεδομένα δείχνουν πως οι υποστηρικτές τέτοιων επιχειρηματικών πρωτοβουλιών είναι έτοιμοι να ρισκάρουν, τοποθετώντας τα λεφτά τους σε μη κερδοφόρες μεν, πολλά υποσχόμενες δε εταιρίες.
Ανάλυση της Pitchbook έδειξε πως από τα 100 startups που άξιζαν πάνω από 1 δισ. δολάρια από το 2010 και μετά, μόλις το 64% ήταν κερδοφόρα. Σύμφωνα μάλιστα με έκθεση της Recode, οι μη κερδοφόρες επιχειρήσεις που μπήκαν στο χρηματιστήριο τα τελευταία χρόνια τα πήγαν πολύ καλύτερα από τις κερδοφόρες σε όρους αξίας μετοχής.
Αυτό που κρατά αυτές τις επιχειρήσεις στον αφρό είναι οι προοπτικές τους, αλλά και οι προσδοκίες των επενδυτών ότι αυτές οι προοπτικές είναι σημαντικότερες από τα ίδια τα κέρδη.
Δείτε την Airbnb, για παράδειγμα. Ιδρύθηκε το 2008, κατάφερε να συγκεντρώσει ζεστό επενδυτικό χρήμα 4,4 δισ. δολαρίων και η αξία της ξεπέρασε το 1 δισ. δολάρια.
Η κερδοφορία της ήταν ωστόσο πάντα το μεγάλο ζητούμενο, καθώς έχανε πολλά, κέρδιζε κάποια στιγμή και τα τελευταία χρόνια επέστρεψε στις μεγάλες απώλειες.
Uber
Η Uber ιδρύθηκε το 2009, έχει σήμερα αξία 112 δισ. δολαρίων και δεν έχει βγάλει ποτέ κέρδος. Για φέτος (2021) έκαναν χαρακτηριστικά λόγο οι εκτιμήσεις ότι θα είναι η χρονιά-κλειδί, αν και ακόμα δεν έχει σημειώσει κέρδη.
Σύμφωνα με το CNN, η Uber έχανε από 2-4 δισ. δολάρια ετησίως στα πρώτα χρόνια της, παραμένοντας ωστόσο το πιο πολύτιμο startup της Αμερικής. Το 2020, τη χρονιά της πανδημίας, έχασε 6,77 δισεκατομμύρια. Κι αυτό μάλιστα ήταν βελτίωση του κλίματος σε σχέση με το 2019, όταν μέτρησε απώλειες της τάξης των 8,51 δισ. δολαρίων.
«Παραμένουμε σε τροχιά κερδοφορίας για το 2021», μας είπε φέτος η Uber, «και είμαστε αισιόδοξοι ότι η Uber μπορεί να σημειώσει βιώσιμη και ισχυρή ανάπτυξη όσο ξεπερνάμε την πανδημία».
Η εφαρμογή μπήκε στο χρηματιστήριο το 2019 και η αξία της ξεπέρασε τα 75 δισ. δολάρια, γεγονός που έκανε την αρχική δημόσια προσφορά της μια από τις μεγαλύτερες ποτέ στη χρηματιστηριακή ιστορία. Μετά βέβαια η τιμή της μετοχής έπεσε κατά 11%, καταλήγοντας στις μεγαλύτερες απώλειες πρώτης μέρας στη χρηματιστηριακή ιστορία.
Εκείνη τη μέρα μάλιστα, η Uber υπαινίχθηκε ότι μπορεί να μη γίνει ποτέ κερδοφόρα, παρά τα 93 εκατ. πελάτες που χρησιμοποιούν μηνιαίως τις υπηρεσίες της.
Dropbox
Η πλατφόρμα αποθήκευσης, συνεργασίας και διαμοιρασμού αρχείων ιδρύθηκε το 2007 και μπήκε στο χρηματιστήριο το 2018. Η αξία της κατά τη διάρκεια της αρχικής δημόσιας προσφοράς της αποκρυσταλλώθηκε στα 12 δισ. δολάρια, πλέον όμως εμφανίζεται πεσμένη, στα 8,82 δισ.
Μόνο που χάνει εκατομμύρια δολάρια κάθε μα κάθε χρονιά, οι απώλειες τετραμήνου της ξεπερνούν σταθερά τα 15 εκατ. δολάρια. Το γιατί δεν είναι κερδοφόρο το Dropbox δεν αποτελεί μυστικό, τα ρίχνει όλα στη διαφήμιση και το μάρκετινγκ, ώστε να εκτοξεύσει τα στατιστικά σε όρους ανάπτυξης.
Το 2020 ίσως ήταν όμως η τελευταία χρονιά της χασούρας. Αναλυτές της Wall Street εκτιμούν πως το 2021 θα κλείσει για πρώτη φορά με κέρδη 35 εκατ. δολαρίων.
Ταυτοχρόνως όμως σημειώνει πια πολύ μικρότερο ρυθμό ανάπτυξης και το μερίδιο που κατέχει στην αγορά του cloud computing συρρικνώνεται διαρκώς.
Το αγαπημένο κοινωνικό δίκτυο λανσαρίστηκε το 2009 και αξίζει σήμερα 10,9 δισ. δολάρια. Χάνει κάθε χρόνο σταθερά και μπαίνει μάλιστα πολύ μέσα (63 εκατ. το 2018).
To Pinterest δεν έχει κλείσει ποτέ χρονιά με κερδοφορία, κατάφερε ωστόσο να κλείσει ένα τρίμηνο του 2019 με κέρδη. Στο χρηματιστήριο μπήκε τον Απρίλιο του 2019 και τη μέρα της αρχικής δημόσιας προσφοράς των μετοχών του η αξία του έφτασε στα 12,7 δισ. δολάρια.
Παρά τη δημοτικότητά του (416 εκατ. χρήστες), το Pinterest αιμορραγεί οικονομικά εδώ και περισσότερο από μια δεκαετία. Ό,τι βγάζει, τα επενδύει σε έρευνα και ανάπτυξη, σε διαφήμιση και μάρκετινγκ. Αλλά και σε εξαγορές, έχει αποκτήσει 15 εταιρίες από το 2019.
Η αγορά εξακολουθεί ωστόσο να ποντάρει πάνω του, καθώς κάποιοι αναλυτές προβλέπουν ότι θα γίνει τελικά πιο κερδοφόρο ακόμα και από το Twitter, θεωρώντας πως υπάρχουν μεγάλα περιθώρια για διαφημιστικά έσοδα.
Slack
Όποιος δουλεύει σε περιβάλλον γραφείου, την εφαρμογή Slack την ξέρει πια καλά. Το app ενδοεταιρικής επικοινωνίας ιδρύθηκε το 2009 και έγινε εισηγμένη εταιρία τον Ιούνιο του 2019, με την κεφαλαιοποίησή της να αγγίζει τα 23 δισ. δολάρια.
Πλέον η αξία του Slack έχει υποτιμηθεί ελαφρώς, κρατά ωστόσο γερά, παρά το γεγονός ότι στο 2020 οι ζημίες του ανέρχονταν στο 56% των συνολικών του εσόδων. Είναι τα τεράστια λειτουργικά του έξοδα αυτά που του στερούν την κερδοφορία, παράγοντες της αγοράς θεωρούν ωστόσο πως το κλίμα μπορεί να ανατραπεί.
Τον Δεκέμβριο του 2020 το Slack εξαγοράστηκε από τη Salesforce έναντι 27,7 δισ. δολαρίων. Αυτό δεν άλλαξε τίποτα, η εταιρία έχασε 73 εκατ. δολάρια στο δεύτερο τρίμηνο του 2021. Κι αυτά ήταν μάλιστα καλά νέα, καθώς στο αντίστοιχο περσινό τρίμηνο μετρούσε ζημίες της τάξης των 360 εκατ. δολαρίων.
Κι όλα αυτά την ώρα που τα έσοδά του σημειώνουν εντυπωσιακές επιδόσεις, αυξανόμενα κατά 50% χρόνο με τον χρόνο…
WeWork
Το startup με την περιπετειώδη ιστορία ιδρύθηκε το 2010 και πλέον αποτιμάται στα 4,9 δισ. δολάρια. Παρά το γεγονός ότι το 2018 έκλεισε τη χρονιά με ζημίες 1,6 δισ. δολαρίων!
Ο συνιδρυτής του, Adam Neumann, ήθελε να αλλάξει τον τρόπο που εργάζεται ο κόσμος, με συνεργατικούς χώρους δουλειάς, ώστε να συστεγάζονται τα ταλέντα πολλών startups.
Η WeWork απέτυχε παταγωδώς στην αρχική δημόσια προσφορά των μετοχών της τον Αύγουστο του 2019 και το μέλλον της φάνταζε δυσοίωνο. Εκεί που οι αρχικές εκτιμήσεις τοποθετούσαν την αξία της στα 47 δισ. δολάρια, η εταιρία έπεσε στα 10 δισ. μέσα σε έναν μήνα.
Μέχρι τον Νοέμβριο του 2019, είχε καταποντιστεί στα 5 δισ., αφήνοντας για την ώρα στην άκρη τις χρηματιστηριακές της φιλοδοξίες.
Σύμφωνα με τους Financial Times, από τον Ιούλιο του 2019 η WeWork χάνει 219.000 δολάρια την ώρα. Μετά την καταστροφική προσπάθεια να μπει στα μεγάλα χρηματιστηριακά σαλόνια, ο Neumann παραιτήθηκε από CEO και η εταιρία αποκάλυψε το πλήρες μέγεθος της οικονομικής φρίκης που βιώνει.
Η WeWork δεν έχει πεθάνει ακόμα, παραμένει για πολλούς αρκετά πολύτιμη για να τη βγάλουν από την πρίζα. Τον Φεβρουάριο ανακοίνωσε νέους οικονομικούς στόχους και κερδοφορία για το 2021. Μέχρι το 2024 θα έχει, μας λέει, ταμειακά διαθέσιμα της τάξης του 1 δισ. δολαρίων…
Spotify
Άλλος ένας τεχνολογικός γίγαντας που αιμορραγεί ασύστολα. Το δημοφιλέστατο Spotify ιδρύθηκε το 2006 και αποτιμάται πλέον στα 25,8 δισ. δολάρια. Το 2020 έκλεισε βέβαια τη χρονιά με ζημία 581 εκατ. δολαρίων.
Η εταιρία λειτουργεί με χασούρα από την ίδρυσή της, μόνο που τα οικονομικά μεγέθη του 2020 έδειξαν για πρώτη φορά ότι το μέλλον της είναι ελπιδοφόρο. Παρά το γεγονός ότι στα 15 χρόνια της λειτουργίας της δεν έβγαλε ποτέ λεφτά.
Οι συσσωρευτικές ζημίες του Spotify των τελευταίων 10 ετών ανέρχονται στα 2,8 δισ. δολάρια. Μειώνονται ωστόσο συνεχώς κάθε χρονιά και δεν αποκλείεται να έχει κέρδος κάποια στιγμή.
Κι όλα αυτά την ώρα που ο συνιδρυτής και CEO του Spotify, Daniel Ek, είπε στους επενδυτές του να μην περιμένουν κέρδη, μιας και δεν σκοπεύει να ανακόψει την ανάπτυξη για να αποσοβήσει τις ζημίες.
Και πράγματι εννοεί ότι λέει, ο Ek αγόρασε ραδιοφωνικούς σταθμούς και πολλά ακόμα, ξοδεύοντας πάνω από 600 εκατ. δολάρια τους τελευταίους 18 μήνες. Το Spotify έχει πάνω από 155 εκατ. συνδρομητές, ξοδεύει ωστόσο αμύθητα ποσά για τα δικαιώματα των τραγουδιών.
Μέχρι το τέλος του 2019, το Spotify είχε πληρώσει σε πνευματικά δικαιώματα δημιουργών πάνω από 15 δισ. δολάρια.
Tesla
Το αγαπημένο παιδί της Silicon Valley γεννήθηκε το 2003 και πλέον αξίζει πάνω από 60 δισ. δολάρια. Η Tesla έμπαινε σταθερά μέσα, χρονιά τη χρονιά, παρουσιάζοντας απώλειες που έχουν αγγίξει ακόμα και το 1 δισ. δολάρια.
Το κλίμα ανατράπηκε το 2020, όταν παρουσίασε την πρώτη ποτέ χρονιά της με κερδοφορία. Οι πανηγυρισμοί κόπασαν ωστόσο όταν το CNN αποκάλυψε πως τα κέρδη δεν ήταν από την πώληση των αυτοκινήτων της!
Έντεκα αμερικανικές πολιτείες (μεταξύ αυτών Καλιφόρνια, Νέα Υόρκη, Μασαχουσέτη και Κονέκτικατ) αναγκάζουν τις αυτοκινητοβιομηχανίες να πουλούν ένα ποσοστό αυτοκινήτων με μηδενικούς ρύπους κάθε χρόνο (ως το 2025). Αν δεν πιάσει τον στόχο, ο κατασκευαστής μπορεί να στραφεί σε τρίτο κατασκευαστή αυτοκινήτων που έχει υπερβεί τον στόχο, αγοράζοντας τον «αέρα».
Και η Tesla, που φτιάχνει μόνο ηλεκτρικά οχήματα, είναι εδώ η εταιρία που στρέφονται όλοι. Αυτό είναι το πιο επικερδές της κομμάτι, φέρνοντας καθαρά έσοδα 3,3 δισ. δολαρίων μέσα στα τελευταία 5 χρόνια (και τα μισά μάλιστα από αυτά τα λεφτά στο δεύτερο μισό του 2020).
Τα 1,6 δισ. δολάρια που έβγαλε με αυτόν τον τρόπο πέρυσι ξεπερνούν κατά πολύ τα καθαρά έσοδά της από τις πωλήσεις αυτοκινήτων (721 εκατ. δολάρια). Χωρίς αυτά, θα είχε σημειώσει ξανά ζημία.
Η Tesla χάνει λεφτά από την πώληση των αυτοκινήτων. Και ξέρει πως το 2025 θα τελειώσει το πάρτι ρευστότητας. Το 2018 έφτασε μάλιστα στο χείλος του γκρεμού, τα ταμεία της ήταν τραγικά άδεια.
Η μετοχή της κάλπασε ωστόσο στο χρηματιστήριο το 2020, σημειώνοντας αύξηση 743%. Γεγονός που εκτόξευσε την αξία της, μετατρέποντάς τη σε μια από τις πιο πολύτιμες αμερικανικές εταιρίες.
Αυτό που έχει η Tesla και δεν έχουν οι άλλοι είναι τον απίστευτο ρυθμό ανάπτυξης. Οι αναλυτές περιμένουν αύξηση κατά 50% στις ετήσιες πωλήσεις τα επόμενα χρόνια.
Lyft
Άλλο ένα πολλά υποσχόμενο startup γεννήθηκε το 2012 και έφτασε σε αξία τα 15,5 δισ. δολάρια. Και δεν έχει γίνει φυσικά ποτέ κερδοφόρο, ούτε για μια στιγμή. Το 2018, για παράδειγμα, έκλεισε τη χρονιά με απώλειες της τάξης των 911,3 εκατομμυρίων.
Η Lyft εκτιμούσε εδώ και καιρό (μέσα του 2019) ότι θα γίνει για πρώτη φορά κερδοφόρα κατά το τέταρτο τρίμηνο του 2021. Με αυτή την υπόσχεση μπήκε στο χρηματιστήριο τον Μάρτιο του 2019, με την αξία της να εκτοξεύεται αμέσως στα 24 δισ. δολάρια.
Έκτοτε η χρηματιστηριακή της πορεία δεν έχει δικαιώσει τις αρχικές προβλέψεις. Η μετοχή της έπεσε από τα 72 δολάρια στα 45. Είναι ξανά τα υπέρογκα λειτουργικά κόστη που της στερούν την κερδοφορία. Αλλά και ο προσανατολισμός στην ανάπτυξη και όχι στα κέρδη.
Το 2018, για παράδειγμα, τα λειτουργικά κόστη ήταν σχεδόν διπλάσια από το κέρδος. Ο CEO της Lyft, Logan Green, συνεχίζει πάντως να είναι αισιόδοξος, επιβεβαιώνοντας ξανά στους New York Times την πρόβλεψή του για κερδοφόρο τελευταίο τρίμηνο του 2021.
