Andrew Caballero-Reynolds via Getty Images
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επισημαίνει εδώ και αρκετές εβδομάδες ότι το ευρωπαϊκό πλαίσιο επιτρέπει στις Κυβερνήσεις (αρκετές προχώρησαν ήδη) να εφαρμόζουν διάφορα έκτακτα μέτρα για αντιμετώπιση της αύξησης των τιμών ενέργειας/ηλεκτρικού ρεύματος.
Στις 13/10/2021 η Επιτροπή παρουσίασε επίσημα την «εργαλειοθήκη» μέτρων που οι Κυβερνήσεις μπορούν να χρησιμοποιούν προς νοικοκυριά και επιχειρήσεις, υποδεικνύοντας την ανάγκη για στοχευμένη πολιτική α) προς ομάδες καταναλωτών/επιχειρήσεων με χαμηλό και μεσαίο εισόδημα και β) με κίνητρο την εξοικονόμηση ενέργειας.
Συγκεκριμένα, στα διαθέσιμα μέτρα περιλαμβάνονται η επιβολή ανώτατων ορίων τιμών, μείωση φορολογίας, οικονομική επιδότηση σε καταναλωτές και επιχειρήσεις, μερική πληρωμή λογαριασμού με το υπόλοιπο μέσω κρατικής χρηματοδότησης, αναστολή πληρωμών κ.ά.
Ωστόσο, η Επιτροπή αναφερόταν σε «ταχεία και συντονισμένη αντίδραση», επαναλαμβάνοντας φορτικά την προτεραιότητα για στοχευμένα μέτρα που να προάγουν ταυτοχρόνως την μείωση της κατανάλωσης ενέργειας. Κάποια κράτη προχώρησαν πριν την παρουσίαση την εργαλειοθήκης είτε μετά, σε εφαρμογή μέτρων, πάντα σε ευθυγράμμιση με τις κατευθυντήριες αρχές της Επιτροπής.
Η περίπτωση της Κύπρου έχει ειδικό ενδιαφέρον επειδή ανακοίνωσε δύο μέτρα, αρχικά μια 10% οριζόντια μείωση σε όλους αδιακρίτως τους καταναλωτές και αργότερα μείωση του ΦΠΑ στο 5% (από 19%) προς συγκεκριμένες ευάλωτες ομάδες.
Η μείωση του ΦΠΑ αφορά ένα περιορισμένο αριθμό ευάλωτων καταναλωτών (λήπτες δημοσίου βοηθήματος, άνεργους κ.ά.) και είναι θετικό μέτρο που λήφθηκε μετά από συνεδρία του Υπουργικού Συμβουλίου. Η απόφαση για οριζόντια μείωση του 10% σε όλους τους λογαριασμούς ηλεκτρικού ρεύματος η οποία αφορά όλους, λήφθηκε κατόπιν συνάντησης της αρμόδιας Υπουργού Ενέργειας με τον Πρόεδρο του Κυβερνώντος κόμματος ΔΗΣΥ στην Κύπρο… Παρεμπιπτόντως, ο Οργανισμός παροχής ηλεκτρικού ρεύματος στην Κύπρο (όπως την ΔΕΗ στην Ελλάδα) διαθέτει Διοικητικό Συμβούλιο που διορίζεται από την Κυβέρνηση αλλά για τόσο σοβαρό θέμα που αφορά την ακεραιότητα του οργανισμού, ούτε καν έγινε λόγος για τον ρόλο του!
Δυστυχώς, επιβεβαιώνεται ότι, παρά τις εξαιρέσεις, η εξουσία αναμένει από τους πολιτικά διορισμένους να λειτουργούν ως μαριονέτες της. Όμως, γεγονός παραμένει ότι η ΕΕ ζήτησε στοχευμένα μέτρα που να προάγουν ταυτοχρόνως την μείωση στην κατανάλωση. Ένα μέτρο με 10% οριζόντια μείωση αδιακρίτως, ούτε στοχευμένο μέτρο είναι, ούτε προάγει την εξοικονόμηση ενέργειας. Αντιθέτως, αποτελεί μέτρο στρέβλωσης, αφού ανταμείβει με μεγαλύτερη κρατική στήριξη όποιον έχει μεγαλύτερη κατανάλωση.
Πάντως, η αύξηση στις τιμές ενέργειας αυξάνει ταυτοχρόνως τα έσοδα του κράτους από τον ΦΠΑ, ο οποίος είναι ποσοστό επί της τιμής. Αναμένονται έτσι επιπρόσθετα κρατικά έσοδα εκατομμυρίων ευρώ λόγω της αυξημένης τιμής.
Επιπλέον, σε σχέση με τις εκπομπές ρύπων, κράτη όπως η Κύπρος καταβάλλουν ποινή στην ΕΕ (φέτος θα προσεγγίσει τα €200 εκατομμύρια περίπου), ποσό το οποίο επιστρέφει ως έσοδο σε άλλα ταμεία του κράτους. Η ΕΕ καθορίζει ότι αυτά τα έσοδα μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τα κράτη για παροχή στήριξης, αλλά μόνο μέσω στοχευμένης πολιτικής προς νοικοκυριά με χαμηλό και μεσαίο εισόδημα.
Η εργαλειοθήκη της ΕΕ είναι μια για όλες τις Κυβερνήσεις αλλά κάποια κράτη θα διάβασαν μάλλον κάποιαν άλλην «εργαλειοθήκη» από εκείνη που ανακοίνωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή…
Κώστας Μαυρίδης, Ευρωβουλευτής ΔΗΚΟ (S&D), Πρόεδρος Πολιτικής Επιτροπής για την Μεσόγειο
