Σύμφωνα με κυβερνητικούς οικονομικούς παράγοντες, το 2026, χρονιά ολοκλήρωσης του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης η χώρα θα είναι διαφορετική.
Η κατανάλωση ενέργειας θα προέρχεται κυρίως από ΑΠΕ σε συνδυασμό με (εισαγόμενο) φυσικό αέριο, στους δρόμους θα κυκλοφορούν κυρίως ηλεκτρικά οχήματα, και τα δάση μας θα έχουν επεκταθεί κατά 165 χιλ. στρέμματα.
Το 5G και οι οπτικές ίνες θα αλλάξουν το τοπίο στις υπηρεσίες (όπως για παράδειγμα στον μεγάλο ασθενή της πρωτοβάθμιας υγείας) και τη βιομηχανία, τα αρχεία των ασφαλιστικών οργανισμών και των υποθηκοφυλακείων θα είναι ψηφιοποιημένα και προσβάσιμα.
Σημαντικά έργα υποδομής, όπως ο Βόρειος Οδικός Άξονας της Κρήτης θα έχουν ολοκληρωθεί, συμβάλλοντας στη μείωση των τροχαίων ενώ πολλά νησιά θα ηλεκτροδοτούνται μέσω υποθαλάσσιων καλωδίων, μειώνοντας την κατανάλωση πετρελαίου.
Οι επιχειρήσεις θα λειτουργούν με εξελιγμένο λογισμικό και εκπαιδευμένο προσωπικό, η εφορία θα έχει πλήρη πρόσβαση στις καταναλωτικές μας συνήθειες όντας συνδεδεμένη μ’ όλες τις ταμειακές μηχανές, με αποτέλεσμα η παραοικονομία και η φοροδιαφυγή να δεχτούν καίριο πλήγμα.
Τα πολιτιστικά και ιστορικά μας μνημεία θα είναι απολύτως προσβάσιμα στα ΑμΕΑ, ο πολιτιστικός τουρισμός θα δημιουργήσει πολλές νέες θέσεις εργασίας, ενώ το ψηφιοποιημένο πολιτιστικό υλικό θα παρέχεται σε εκπαιδευτικές κοινότητες και ενδιαφερόμενους.
Αυτά περιλαμβάνονται στα 170 έργα και στις 58 μεταρρυθμίσεις του Εθνικού Σχεδίου «Ελλάδα 2.0», ύψους 32 δισ. € που κατατέθηκε τον Απρίλιο προς έγκριση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με την εκτίμηση ότι θα αυξήσει το εθνικό ΑΕΠ κατά 6,9% έως το 2026.
Οι τέσσερις βασικοί άξονες του σχεδίου, θα χρηματοδοτηθούν από το νέο χρηματοδοτικό εργαλείο της Ε.Ε. «Next Generation EU», που συστάθηκε για την αντιμετώπιση των κοινωνικών και οικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας.
Σημειακές κριτικές επί του σχεδίου
Οι προτεινόμενες δράσεις του σχεδίου αφορούν στα 17,8 δισ.€ των επιδοτήσεων του Ταμείου ενώ λίγα είναι γνωστά για τους όρους και τις κατευθύνσεις των δανείων ύψους 12,7 δισ.€, τις μοχλεύσεις με επιπλέον δάνεια από τις τράπεζες και την ιδία συμμετοχή των ιδιωτικών εταιρειών.
Το μεγαλύτερο ποσοστό των κεφαλαίων των επιδοτήσεων θα κατευθυνθούν σε μεγάλα έργα τόσο στην Πράσινη Ανάπτυξη (παράδειγμα, τα μεγάλα θαλάσσια αιολικά πάρκα), όσο και στην ψηφιακή μετάβαση, με αποδέκτες κυρίως μεγάλες ιδιωτικές εταιρείες.
Μηδενική είναι η αναφορά σε αποκεντρωμένες δράσεις μικρής κλίμακας, π.χ. την ενίσχυση των ενεργειακών κοινοτήτων, της τοπικής παραγωγής και αποθήκευσης ενέργειας, την ενίσχυσης παραγωγής ελεύθερου λογισμικού ανοιχτού κώδικα κ.ο.κ.
Σημαντικές κοινωνικές και περιβαλλοντικές παρενέργειες αναμένεται ότι θα προκύψουν λόγω των χρονικών περιορισμών του σχεδίου απολιγνιτοποίησης, με ορίζοντα το 2023, στη Δυτική Μακεδονία και στη Μεγαλόπολη.
Από το σχέδιο απουσιάζουν οι κλαδικές πολιτικές ενσωμάτωσης της πράσινης και ψηφιακής μετάβασης με μετρήσιμους στόχους και μηχανισμό παρακολούθησης όπως για παράδειγμα στην ανάπτυξη της βιολογικής γεωργίας & κτηνοτροφίας, στην αλιεία χαμηλής έντασης ή στον αειφόρο τουρισμό.
Στον τομέα της άμυνας, παρά τις αναφορές για την ανάπτυξη του TH2ORAX, ενός ολοκληρωμένου συστήματος πληροφόρησης νέας γενιάς με παράλληλες εφαρμογές και στην πολιτική προστασία, λείπει ο καθορισμός μας ευρύτερης εθνικής αναπτυξιακής στρατηγικής.
Στις μεταφορές, η ανάγκη επέκτασης των δημόσιων μέσων μεταφοράς, ιδιαίτερα στις περιφερειακές πόλεις και παρά τις επιτακτικές ανάγκες που δημιούργησε η πανδημία, είναι υποβαθμισμένη.
Εκτός της αναφοράς στον προαστιακό της Δυτικής Αθήνας, δεν προβλέπονται δράσεις για την επέκταση, τον εκσυγχρονισμό του σιδηροδρομικού δικτύου και τη διασύνδεση του με τα λιμάνια, ως βασική προτεραιότητα για τη μείωση του κόστους (οικονομικού και περιβαλλοντικού) των εμπορευματικών μεταφορών και μετακινήσεων.
Στη ναυτιλία, η σταδιακή αντικατάσταση του στόλου θα συνεισφέρει στη μείωση του οικολογικού αποτυπώματος του κλάδου, λείπουν όμως πολιτικές πύκνωσης των ακτοπλοϊκών συνδέσεων των νησιών μας μέσω της ναυπήγησης νέων πλοίων.
Το σχέδιο δεν αναφέρει κάποια στρατηγική αποκέντρωσης της Αθήνας με κίνητρα για την ανασυγκρότηση των χωριών και των κοινοτήτων, θέτοντας εν αμφιβόλω την προοπτική μείωσης των περιφερειακών και χωρικών ανισοτήτων.
Η απουσία της χωρικής διάστασης και των τοπικών συνεργειών καθιστά επίσης αδύναμη την ανθεκτικότητα που επικαλείται το σχέδιο στην αντιμετώπιση των κρίσεων.
Η θωράκιση έναντι των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής θα απαιτούσε μια ολιστική προσέγγιση: από την αποκατάσταση των δημόσιων υποδομών και τη δημιουργία δορυφορικών χαρτών κινδύνου από πλημμύρα ή φωτιά, μέχρι την τοπική κινητοποίηση για τη βιώσιμη διαχείριση των δασικών οικοσυστημάτων, τη διατήρηση της βιοποικιλότητας, τη φυσική αποκατάσταση των ποταμών και των ρεμάτων, τη δημιουργία φυσικών λεκανών απορροής κ.ο.κ.
Στον κοινωνικό άξονα, το σημαντικότερο έλλειμμα εντοπίζεται στην απουσία αντιμετώπισης της δημογραφικής κρίσης ως το υπ’ αριθμόν ένα κοινωνικό πρόβλημα της χώρας, σε συνδυασμό μ’ ένα σύνολο δράσεων στήριξης των οικογενειών, με προτεραιότητα στους πολυτέκνους.
Η αποτελεσματικότητα του στόχου της δημιουργίας 200 χιλ. νέων θέσεων εργασίας στους τομείς της νέας οικονομίας θα κριθεί από την επιτυχία της ανακατεύθυνσης του εργατικού δυναμικού από τομείς που επλήγησαν ιδιαίτερα την περίοδο της πανδημίας και συναρτώνται με τον παρασιτισμό.
Νέοι, γυναίκες και άτομα με αναπηρία θα τύχουν της μεγαλύτερης υποστήριξης ώστε να κερδηθεί η μάχη των σημαντικών απωλειών θέσεων εργασίας την επομένη της πανδημίας.
Η κυκλική οικονομία, η κοινωνική οικονομία και οι νέοι συνεταιρισμοί θα έπρεπε να τύχουν μεγαλύτερης στήριξης για την θεμελίωση ενός νέου παραγωγικού και καταναλωτικού μοντέλου, βασισμένου στα αποκεντρωμένα παραγωγικά συστήματα, στη μικρή κλίμακα και στην καινοτομία.
Οι φιλόδοξοι στόχοι του Σχεδίου Ανάκαμψης θα κριθούν από τη διατήρηση της γενικής ρήτρας διαφυγής και τις παρεκκλίσεις από τις δημοσιονομικές απαιτήσεις του Συμφώνου Σταθερότητας έως το 2023.
Υπό αυτή την προϋπόθεση, θα μπορούσε να αποτελέσει μια εθνική ευκαιρία δημιουργικής ανασυγκρότησης μετά την καταστροφή κεφαλαίου που προκάλεσε ο ιός.
