Bitcoin, όλα όσα θέλετε να ξέρετε

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην πρωτότυπη μορφή του πρώτη φορά στο site της Βρετανικής Mazars Financial Planners.

Το Bitcoin, το διάσημο ψηφιακό νόμισμα, έχει πλέον ξεπεράσει τα δέκα χρόνια ζωής, και έχει κερδίσει την αποδοχή ακόμα και θεσμικών επενδυτών.

Εταιρίες όπως η Blackrock έχουν ήδη επενδύσει κάποια ποσά, ενώ η JP Morgan και η Goldman Sachs ήδη παράγουν εκτιμήσεις για την αξία του.

Η χωρίς προηγούμενο ρευστότητα στις αγορές έχει δημιουργήσει ένα θετικό αφήγημα, σπρώχνοντας την τιμή ενός Bitcoin κοντά στις $60,000.

Σίγουρα κάποιοι έχουν κερδίσει.

Το ευρύ επενδυτικό κοινό, που διαβάζει τις ιστορίες και ονειρεύεται το μέλλον, θα πρέπει να γνωρίζει κάποια πράγματα.

Το βασικότερο είναι πως το Bitcoin, αν και έξυπνα αυτοχαρακτηρίζεται νόμισμα (coin), στην πραγματικότητα δεν είναι «χρήμα», ούτε καν παραδοσιακό «αγαθό». Είναι κάτι «καινοφανές».

Υπάρχουν σημαντικά ρίσκα, όπως η έλλειψη κανονιστικού πλαισίου και θεματοφυλακής, μια τράπεζας που «αποθηκεύει» ασφαλώς και εγγυάται την απόδοση της αξίας των αγαθών, χρηματοοικονομικών ή μη.

Αντί να επικεντρώνονται στο πως το Bitcoin είναι το «μέλλον», όσοι ενδιαφέρονται να μάθουν θα έπρεπε να γνωρίζουν τα ρίσκα και τις αποδόσεις του παρόντος. 

Πόσο μεγάλο είναι το Bitcoin; 

Πριν εξηγήσουμε τι είναι, ας εξηγήσουμε το μέγεθος του.

Αν υποθέσουμε πως η τιμή μένει σταθερή στα $59,000, και θα εξαχθούν περί τα 21εκ (έχουν ήδη εξαχθεί περίπου 19εκ). τότε η συνολική τελική «κεφαλαιοποίηση» του Bitcoin (τιμή χ ποσότητα) ανέρχεται περίπου στο $1.2τρισ.

Είναι δηλαδή μικρότερη η συνολική αξία του Bitcoin από μια μεγάλη μετοχή στις ΗΠΑ (η Google έχει κεφαλαιοποίηση $1,5τρισ).

Με $1.2 τρισ, αξίζει περίπου 9% του παγκόσμιου Χρυσού. Είναι λοιπόν μεγάλο, αλλά όχι τόσο πολύ. 

Ο μέγας Γουόρεν Μπάφετ (ο σπουδαιότερος επενδυτής στην ιστορία, είχε πει: «τιμή είναι αυτό που πληρώνεις. Αξία, αυτό που παίρνεις»  Ας δούμε λοιπόν, ποια η αξία αυτής της καινοτομίας;  

Τι είναι το Bitcoin; 

To Bitcoin είναι ένα ψηφιακό «νόμισμα», που δημιουργήθηκε το 2009.

Εκμεταλλεύεται μια νέα τεχνολογία, το Blockchain, που υπόσχεται να μειώσει την εξάρτηση του κοινού από μεσάζοντες και να μειώσει τα κόστη.

Λέγεται «κρυπτονόμισμα» γιατί χρησιμοποιεί πολύπλοκη κρυπτογράφηση προκειμένου να εξασφαλίσει το ανώνυμο των συναλλαγών.

Είναι το πρώτο ψηφιακό νόμισμα που κερδίζει κάποια ευρεία αποδοχή. 

To Bitcoin δημιουργείται, (ή καλύτερα «εξάγεται» όπως τα μεταλλεύματα) από υπολογιστές με μεγάλη υπολογιστική δύναμη, χωρίς να χρειάζεται κάποια «πρέσα» όπως τα εθνικά νομίσματα.

Ο αλγόριθμος που το κυβερνά επιτρέπει να εξαχθούν μόνο 21εκατομμύρια Bitcoins. 

Είναι το Bitcoin «χρήμα»; 

Αν και το αποκαλούμε νόμισμα και χρησιμοποιείται ένα σύμβολο που μοιάζει με το δολάριο, είναι καλό να θυμόμαστε πως στην πραγματικότητα είναι τελείως άυλο.

Ένα Ευρώ στην τράπεζα μπορεί να γίνει υλικό αν το επιθυμούμε. Το Bitcoin ποτέ.

Ακόμα και έτσι, πάντως, το περισσότερο σύγχρονο χρήμα είναι ψηφιακό και τελείως αποδεκτό, οπότε η άυλη φύση του Bitcoin δεν το αποκλείει από το να γίνει αποδεκτό.

Πρέπει λοιπόν να δούμε αν μπορούμε να το κατατάξουμε σαν «χρήμα». 

Σύμφωνα με την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (Fed), το χρήμα έχει τρείς χρήσεις :

«αποθήκη αξίας»

«μονάδα μέτρησης» και

«μέσο συναλλαγής». 

Πρώτον: Αποθήκη αξίας.

Αν δουλέψω σήμερα και βγάλω 50 Ευρώ, μπορώ να τα κρατήσω στο πορτοφόλι μου και να έχουν περίπου την ίδια αγοραστική αξία στο προσεχές χρονικό διάστημα. 

Αν και ακόμα και τα παραδοσιακά νομίσματα μπορούν να χάσουν αξία από τον πληθωρισμό ή την πτώση της αξίας τους έναντι άλλων νομισμάτων, η «μεταβλητότητα» του Bitcoin (το πόσο γρήγορα μεταβάλλεται η αξία του) είναι τόσο μεγάλη που το καθιστά πρακτικά άχρηστο ως αποθήκη αξίας.

Μέσα σε ένα χρόνο, η αξία του μπορεί να ανέβει, ή να κατέβει, κατά μέσο όρο 77%!

Το μέσο νόμισμα έχει μεταβλητότητα λιγότερο από ένα δέκατο του Bitcoin (7%), ενώ τα τελευταία χρόνια ο πληθωρισμός είναι πολύ χαμηλός (1%-2%).

Ακόμα και το να επενδύσει κάποιος σε μετοχές και ομόλογα (με μεταβλητότητα 16% και 5%) ή σε χρυσό και αγαθά (16%-17%) είναι πολύ λιγότερο μεταβλητά από ότι το Bitcoin. 

Τι σημαίνει 77% μεταβλητότητα; Σημαίνει πως η σχεδόν συνολική απώλεια του κεφαλαίου σε ένα χρόνο είναι στατιστικά αποδεκτή (όπως και ο σχεδόν διπλασιασμός του). Άρα, το Bitcoin δεν πληροί τα αντικειμενικά κριτήρια ως «αποθήκη αξίας».  

 

Δεύτερον: Το χρήμα είναι «μονάδα μέτρησης».

Βάζουμε τιμές των αγαθών σε νομίσματα ως κοινά αποδεκτή μονάδα μέτρησης. 

Για να είναι κάτι κοινό, πρέπει να είναι κάπως σταθερό.

Ας πούμε πως έχουμε δύο Σούπερ Μάρκετ: το Σούπερ Δελτάκι και το Σούπερ Μπαρούφακι.

Και τα δύο πληρώνουν ευρώ στον προμηθευτή τους, αλλά το Μπαρουφάκι δέχεται και Bitcoin.

Το Σούπερ Δελτάκι έχει ένα μεγάλο πακέτο ρύζι 5 ευρώ.

Το Σούπερ Μπαρουφάκι ακριβώς το ίδιο, 0,0000508 Bitcoin.

Ας ξεχάσουμε το μη πρακτικό του να παρακολουθεί κανείς τις τιμές στο έβδομο δεκαδικό (θυμηθείτε τι έγινε με τις τιμές όταν μετατρέψαμε δραχμές σε ευρώ). Το βράδυ, το Bitcoin χάνει 10% έναντι του Ευρώ (η μεταβλητότητα που λέγαμε).

Την επόμενη μέρα, το ρύζι στο Δελτάκι έχει και πάλι 5 ευρώ, αλλά τώρα στο Μπαρουφάκι η τιμή είναι 0,0000565  Bitcoin, δηλαδή 5,5 ευρώ.

Στην πραγματικότητα, όλα τα αγαθά του είναι πάνω 10% αν πάει κανείς να ψωνίσει την επόμενη μέρα. Σε λίγο καιρό, οι νεωτερισμοί στο Σούπερ Μπαρουφάκι θα το αφήσουν χωρίς πελατεία…  

Ως σταθερή λοιπόν μονάδα μέτρησης, επίσης το Bitcoin δεν είναι χρήσιμο.

Τρίτον: Το χρήμα είναι μέσο συναλλαγής.

Αυτό σημαίνει πως είναι κοινά αποδεκτό ως μέθοδο πληρωμής.

Στο προηγούμενο παράδειγμα, για να μπορέσει να διατηρήσει τις τιμές σταθερές το Σούπερ Μπαρουφάκι, θα έπρεπε να πληρώνει το μεσάζοντα σε Bitcoin και αυτός όλους τους (εκατοντάδες) παραγωγούς επίσης σε Bitcoin, πράγμα πολύ δύσκολο. 

Το κρυπτονόμισμα είναι αποδεκτό από ελάχιστους οργανισμούς στον πλανήτη. Ονόματα όπως Tesla, Wikipedia, Microsoft, AT&T, Burger Kings, KFC Canada και κάποιες ομάδες του μπάσκετ και του αμερικανικού ποδοσφαίρου δέχονται δοκιμαστικά Bitcoin για κάποιες υπηρεσίες. Όχι φυσικά γιατί ποντάρουν στο μέλλον, αλλά γιατί ποντάρουν στην ανατίμηση του. 

Ακόμα και έτσι, πάντως, ο αριθμός των συναλλαγών είναι πολύ μικρός για να το πούμε «μέσο συναλλαγής».

Για να καταλάβει κάποιος την τάξει μεγέθους, οι καθημερινές συναλλαγές σε Bitcoin ανέρχονται στα $7δισ.

Οι καθημερινές συναλλαγές μόνο σε Δολάριο με την Ινδική ρουπία ανέρχονται στα $110 δισ.

Όμως ο κόσμος μιλάει για την υιοθέτηση του Bitcoin και όχι της Ρουπίας.  

Συνεπώς λοιπόν, το Bitcoin δεν εμπίπτει στον παραδοσιακό χαρακτηρισμό του «χρήματος».  

 

Άλλα ρίσκα

Εκτός από την μεταβλητότητα υπάρχουν και άλλα ρίσκα. Το βασικότερο είναι αυτό της «αποθήκευσης».

Παραδοσιακά, η ύπαρξη των τραπεζών εγγυάται την αποθήκευση χρηματοοικονομικών αγαθών, όπως μετοχές και ομόλογα, πολύ πιο ασφαλώς από ότι ακόμα και τις καταθέσεις. Αυτό λέγεται «υπηρεσία θεματοφυλακής».

Η λογική των κρυπτονομισμάτων είναι πως κινούνται εκτός του παραδοσιακού τραπεζικού συστήματος. Αποθηκεύονται λοιπόν ή online (όπου μπορούν να «χακαριστούν»), ή σε σκληρούς δίσκους (που χαλάνε ή πετιούνται).

Υπολογίζεται πως πάνω από τρία εκατομμύρια Bitcoin ($177 δισεκατομμύρια) έχουν χαθεί σε παλιούς σκληρούς δίσκους. Αν ισχύει, μιλάμε για το μεγαλύτερο «χαμένο θησαυρό» στην ιστορία της ανθρωπότητας. 

Και βεβαίως υπάρχει το ρίσκο της χειραγώγησης, ιδιαιτέρως σε μια μικρή αγορά ενός αγαθού που κινείται εκτός κανονιστικού πλαισίου και δεν προστατεύεται από τους θεσμούς.

Το μεγαλύτερο ρίσκο για όσους ήδη το κατέχουν αυτό των κανονισμών. Οι υπερ-αποδόσεις συμβαίνουν ακριβώς επειδή οι ρυθμιστικές αρχές δεν ασχολούνται.

Τη στιγμή που τα κράτη το θελήσουν, θα μπορούν να επιβάλλουν ένα τόσο σκληρό πλαίσιο που αποδόσεις της τάξης του 100% το χρόνο θα είναι αδιανόητες.  

Τι σημαίνουν τελικά όλα αυτά;  

Τι είναι τελικά το Bitcoin, αν όχι χρήμα; Δεν είναι χρηματοικονομικό αγαθό, όπως οι μετοχές και τα ομόλογα γιατί δεν έχει εισόδημα. Δεν έχει καμία χρήση, όπως τα μέταλλα και τα εμπορεύματα. Δεν έχει αισθητική χρήση, όπως ο χρυσός που γίνεται κοσμήματα. Κανείς δεν μπορεί να επιδείξει τα Bitcoin, όπως τους πίνακες τέχνης, ούτε μπορεί να ζήσει μέσα τους, όπως αν επενδύσει σε ένα σπίτι. Και, όπως είπαμε, δεν είναι «χρήμα». Είναι απλώς κάτι «καινοφανές». 

Σύμφωνα με τον νομπελίστα Ρόμπερτ Σίλλερ, το Bitcoin κέρδισε χάρη στο αφήγημα πως πρόκειται για ένα new age νόμισμα που απορρίπτει τις τράπεζες, σε μια εποχή που η έλλειψη εμπιστοσύνης στις τράπεζες βρίσκεται στο απόγειο της.

Εκμεταλλευόμενο και την τεράστια ρευστότητα στο χώρο των επενδύσεων και την περαιτέρω επιφυλακτικότητα απέναντι στα παραδοσιακά νομίσματα, το κρυπτονόμισμα απογειώθηκε.

Παρουσιάζεται ως ο «νέος χρυσός», σε μια εποχή που τα νομίσματα αξίζουν όλο και λιγότερο καθώς οι κεντρικές τράπεζες «τυπώνουν» ανεξέλεγκτα

Σίγουρα οι αποδόσεις είναι μεγάλες. Αλλά όταν μιλάμε για «χρήμα» δε μιλάμε για κάποιο αφήγημα αλλά για το σημαντικότερο λιπαντικό της παγκόσμιας οικονομίας.

Η οικονομική δύναμη των ΗΠΑ βασίζεται στο Δολάριο, χάρη στο οποίο ελέγχει και μπορεί να μπλοκάρει τις περισσότερες συναλλαγές στον κόσμο.

Η Ευρώπη άλλαξε για να προστατέψει το Ευρώ.

Το Ην. Βασίλειο χώρισε από την Ευρώπη το 1992 για να προστατέψει τη Λίρα.

Σε μια εποχή χωρίς πληθωρισμό, το να «τυπώνει» κανείς νομίσματα ισοδυναμεί με το να τυπώνει καθαρό πλούτο. 

Οι κεντρικές τράπεζες, οι οργανισμοί που χειρίζονται τη ροή του χρήματος διεθνώς, είναι θετικές για το Blockchain και τα ψηφιακά νομίσματα.

Κάτι τέτοιο θα τους έδινε πλήρη έλεγχο στην κυκλοφορία του νομίσματος και θα βοηθούσε στην άσκηση νομισματικής πολιτικής. Αρκεί… να τα ελέγχουν οι ίδιες.

Ήδη κάνουν ασκήσεις δημιουργίας κρυπτονομισμάτων. 

Πιστεύω λοιπόν πως ενώ το μέλλον βρίσκεται σίγουρα στα κρυπτονομίσματα, δεν βρίσκεται απαραίτητα στο Bitcoin, ακριβώς επειδή είναι πολύ μικρό για να γίνει μέρος του συστήματος, πολλώ δε μάλλον σύστημα το ίδιο.

Είναι μια πρόδρομη τεχνολογία, όπως ήταν το Apple για τους ηλ. υπολογιστές, το MySpace για τα social media, ή το Yahoo! για τις μηχανές αναζήτησης.

Ένα κρυπτονόμισμα ευρείας κυκλοφορίας πιθανότατα θα είναι προσεκτικά ελεγχόμενο και ρυθμισμένο από τις κεντρικές τράπεζες, και ιδίως την αμερικανική Fed και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.

Η κυκλοφορία του δεν θα είναι περιορισμένη, όπως στο Bitcoin, ώστε να μπορεί καλύτερα να ρυθμίζεται η κυκλοφορία του χρήματος και τα επιτόκια.

Παρά τα όσα λέγονται  λοιπόν, το Bitcoin δεν είναι απαραίτητα ένα χρυσορυχείο της εποχής μας.

Όσοι θέλουν να μάθουν περισσότερα και να επενδύσουν σε οτιδήποτε είναι σαφώς καλύτερο να παίρνουν συμβουλές από ανθρώπους πιστοποιημένους από την επιτροπή κεφαλαιαγοράς, και όχι από τα social media ή τις «συμβουλές» δημοσίων προσώπων.